Oliy va o‘rta

Alidada ekssentrisiteti elementlarini va uning to‘g‘ri aylanishini aniqlash

K limb bo‘laklari halqasining markazi (4.5­rasm); O – alida­

da aylanish o‘qi; j –optik mikrometrni sanoq indeksi; d – in­ deksning hisoblangan siljishi burchagi; l va p – alidada ekssen­ trisiteti elementlari; A va B – limb qarama­qarshi shtrixlarining hisoblangan holati; A' va B' – ekssentrisitet sababli shtrixlar silji­

gan holatining ko‘rinishi; x – ekssentrisitet ta’siridan sanoqlar­ dagi xatolar bo‘lsin.

Elementlar l, p va d larni aniqlash talab qilinadi. Alidada eks­ sentrisitetini tadqiq qilishdan oldin qarash trubasi aylanish o‘qiga o‘rnatilgan adilak (agar y bo‘lmasa alidadada o‘rnatilgan adilak) sinchiklab tekshiriladi va teodolit vertikal o‘qi vertikal holatga keltiriladi. Tadqiqotlar alidadani soat yo‘li bo‘yicha ikkita ket­ ma­ket aylanishida (to‘g‘ri yo‘l) va soat yo‘liga qarshi uning ikki to‘liq aylanishida (teskari yo‘l) bajariladi. Limbning qo‘zg‘almas holatida alidadani odatda har 300 dan o‘zgartib o‘rnatiladi va har bir o‘rnatishda ikki martadan sanoqlar olinadi: t — limb di­ ametral qarama­qarshi shtrixlari tasvirini birlashtirgandagi va t'

• 
  yaqin shtrixni mikrometr j indeksi bilan birlashtirgandagi sa­ noqlar.