ning funktsiyasi bo`ladi. Bunda
14
bo`lsa, u holda
(
)
( )
k
P
k
P
n
n
>
+
1
bo`ladi.
k
ning qanday qiymatlarida
(
)
( )
k
P
k
P
n
n
>
+
1
bo`lishini bilish uchun (23.13) tengsizlikni
k
ga
nisbatan echamiz:
(
) (
)(
)
(
) (
)
(
) (
)
(
)
(
)
.
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
p
np
k
np
p
k
np
p
p
k
kp
p
p
k
kp
np
p
k
p
k
n
p
p
k
k
n
−
−
<
⇒
−
−
>
−
⇒
−
−
>
−
−
−
⇒
⇒
−
+
−
>
−
⇒
−
+
>
−
⇒
>
−
⋅
+
−
Demak,
(
)
p
np
k
−
−
<
1
bo`lganda
(
)
( )
k
P
k
P
n
n
>
+
1
bo`ladi.
Shunday qilib,
k
o`zgaruvchining qiymatlari
(
)
p
np
−
−
1
sondan kichik bo`lganda
( )
k
Р
n
ehtimol o`sib bordi (ya`ni
( )
k
Р
n
funktsiya o`suvchi bo`ladi).
Xuddi shunga o`xshash,
(
)
p
np
k
−
−
>
1
bo`lganda
(
)
( )
k
P
k
P
n
n
<
+
1
bo`lishini ko`rsatish
mumkin.
Shunday qilib,
k
o`zgaruvchining qiymatlari
(
)
p
np
−
−
1
sondan katta bo`lib borganda
( )
k
Р
n
ehtimol kichiklashib boradi (ya`ni
( )
k
Р
n
funktsiya kamayuvchi bo`ladi).
k
o`zgaruvchining qiymati
(
)
p
np
k
−
−
=
1
bo`lganda esa
(
)
( )
k
P
k
P
n
n
=
+
1
bo`ladi.
Shunday qilib,
k
o`zgaruvchi 0, 1 , 2 , … ,
n
qiymatlarni qabul qila borib, uning qiymati
(
)
p
np
−
−
1
songa etguncha
( )
k
Р
n
ning qiymati o`sa boradi,
k
ning qiymati
(
)
p
np
−
−
1
sondan
oshganda esa
( )
k
Р
n
ehtimol kamaya boradi. Bu holni chizma bilan tasvirlash mumkin (142-
a,
chizma).
Endi
p
ta tajribada
A
hodisa ro`y berishining eng katta ehtimolli sonini topamiz. Aytaylik, bu eng
katta ehtimol
k
o`zgaruvchining
k
0
qiymatida bo`lsin. Unda yuqorida aytilganlarga ko`ra, bir
tomondan,
(
)
( )
0
0
1
k
P
k
P
n
n
≤
+
, (23.13)
ikkinchi tomondan esa
(
)
( )
0
0
1
k
P
k
P
n
n
≤
−
(23.14)
bo`ladi.
(23.13) munosabat
(
)
p
np
k
−
−
≥
1
0
, (23.14) munosabat esa
(
)
p
np
k
−
−
≥
−
1
1
0
bo`lganda
bajarilishini yuqoridagidek ko`rsatish mumkin.
Demak, eng katta ehtimolli
k
0
son ushbu
(
)
p
np
k
p
np
+
≤
≤
−
−
0
1
(23.15)
tengsizliklarni qanoatlantirar ekan. Bu tengsizlikni qanoatlantiradigan butun sonlar
(
)
p
np
−
−
1
songa
bog`liq bo`ladi:
1)
Agar
(
)
p
np
−
−
1
kasr son bo`lsa, u holda (23.15) tengsizlikni qanoatlantiradigan
0
k
son bitta
bo`ladi (142-b, chizma).
2)
agar
(
)
p
np
−
−
1
butun son bo`lsa, u holda (23.15) tengsizliklarni qanoatlantiradigan sonlar
ikkita bo`ladi. Demak, bu holda eng katta ehtimolli son ikkita bo`ladi.
1-misol.
Texnik nazorat bo`limi 24 ta detaldan iborat guruhni tekshirmoqda. Detalning yaroqli
standartga muvofiq bo`lish ehtimoli 0,6 ga teng. Yaroqli deb tan olinadigan detalning eng katta
ehtimolli soni topilsin.
echish.
Shartga ko`ra
n
= 24,
r =
0,6 bo`ladi. Unda
(
)
p
np
−
−
1
= 24
⋅
0,6 - (1 - 0,6)= 14,4 - 0,4 = 14,
pr + r
= 24
⋅
0,6 + 0,6= 14,4 + 0 , 6 = 15
bo`lib, eng katta ehtimolli
k
0
son (23.15) munosabatga ko`ra 14
≤
k
0
≤
15 tengsizliklarni
qanoatlantirishi kerak. Demak, bu munosabatdan ko`rinadiki, eng katta ehtimolli son ikkita bo`ladi:
k
0
= 14,
k
0
+ 1 = 15.
Do'stlaringiz bilan baham: