Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat

Antropologiya
– odamlarning paydo bo’lishi, kishi organizmining 
evolyusiyasi va undagi jismoniy o’zgarishlarning qonuniyatlari, shuningdek 
irqlarning vujudga kelishi va geografik tarqalishini o’rganadigan fan. Aholi 
geografiyasining asosiy o’rganish ob’yekti bo’lgan kishilarning mehnat faoliyati, 
turmush sharoiti va madaniyati, aholi punktlarining hududiy shakllaridagi farqlar 
bilan bog’liq emas. Aholi geografiyasining mehnat resurslari va ulardan 
foydalanishini o’rganadigan yo’nalishni iqtisodiyot fanining mehnat iqtisodiyoti va 
uni tashkil qilish yo’nalishi bilan yaqindan aloqadordir. Jumladan, geograflar 
mehnat resurslarni o’rganishda iqtisodcxilarning mehnat balansi tuzish kabi ayrim 
qo’llanmalaridan keng foydalanadi. Ammo iqtisodcxilar va geograflar mehnat 
resurslarini o’rganishida bir-birlarining tadqiqotlarini takrorlamaydilar. Ma’lumki, 
iqtisodcxilar mehnat unumdorligi kabi masalalarni ayrim korxonalar yoki ayrim 
xo’jalik tarmoqlari miqyosida o’rganadilar. Geograflarning asosiy vazifalari esa, 
mehnat resurslarining hududiy tashkil topishi va ulardan foydalanishning hududiy 
masalalarini tahlil qilishdan iborat. Nihoyat, aholi geografiyasi bir qator ilmiy-
amaliy fanlar bilan yaqindan hamkorlik qiladi.
Shuningdek, aholi geografiyasi har bir tumanning tabiiy, ijtimoiy, iqtisodiy 
sharoitlarini e’tiborga olgan holda, ularning rivojlanish istiqbollari haqida asosli 
1
Richard S. Krannich, A.E.Luloff, Donald R.Field. People, Places and Landscapes. Utah.USA.2011. Mazmun-
mohiyatidan foydalanildi.

---

17 
takliflar berishi mumkin. Aholi geografiyasi o’z navbatida, ilmiy-amaliy fanlarning 
ayrim qo’llanmalaridan foydalanadi.
Vizual materiallar. 
Atamalar zanjiri. 
Demografiya- grekcha “demos”- “xalq” va grafo- “tasvirlash” 
so’zlaridan iborat bo’lib aholi haqidagi fandir. Demografiya aholini takror 
barpo qilinishining qonuniyatlarini o’rganadi. Demografiya ham o’z 
navbatida o’rganilayotgan demografik jarayon va ko’rsatkichlardagi farqlar 
va u farqlarning sabablaraga qiziqadi. Shunday qilib, aholi geografiyasi 
bilan demografiya o’rtasida birgalikda hal qilinishi kerak bo’lgan bir qator 
muammolar vujudga keladi. Bu muammolarni faqatgina ana shu ikki fan 
chegarasida vujudga kelgan yo’nalish - demogeografiya hal qiladi. 
Tabiiy geografiya, tibbiyot geografiyasi, 
xizmat doirasi geografiyasi, turizm, xo’jalik
geografiyasi, iste’mol geografiyasi, tarixiy 
geografiya, kartografiya. 
Aholi 
geografiyasi
ning
boshqa 
fanlar bilan 
aloqasi 
Demografiya, etnografiya 
Etnografiya xalqlarning turmushi va madaniyati,vujudga kelishi va 
madaniy-tarixiy aloqalarini o’rganadi. Etnografiya xalqlarning etnik 
birligi, urug’ qabila, elat, millat, xalqlarning geografik tarqalishi bilan ham 
qiziqadi. Xalqlarning geografik tarqalishi masalalarini etnogeografiya fani 
o’rganadi. 
Antropologiya 

---

18 
Diqqat topshiriq ! 
Quyidagi jadvalni to’ldiring va ular orasida qay biri aholining barpo 
bo’lishida eng qadimiy tarixga ega ekanini izohlang. 
№ 
Tushuncha 
Tushunchaga ta’rif 
1 
Urug’ 
2 
Qabila 
3 
Elat 
4 
Millat 
5 
Xalq 
Quyidagi tushunchalarni izohlang 
№ 
Tushuncha 
+ 
- 
? 
1 
Xo’jalik geografiyasi 
2 
Turizm geografiyasi 
3 
Tibbiyot geografiyasi 
4 
Kartografiya 
5 
Demografiya 
6 
Etnografiya 
Mavzu yuzasidan test topshiriqlari 
1.Aholi geografiyasi fanini boshqa fanlar bilan aloqasi nechta guruhga bo’linadi? 
A. 2 B.3 C.4 D.5 
2
.
Demografiya so’zning ma’nosi 
A. Grekcha “demos”- “xalq” va grafiya “tasvirlash” 
B. Grekcha “demos”- “omma” va grafiya “tasvirlash” 
C. Italyancha “demos”- “xalq” va grafiya “tasvirlash” 
Antropologiya - odamlarning paydo bo’lishi, kishi organizmining 
evolyutsiyasi va undagi jismoniy o’zgarishlarning qonuniyatlari, 
irqlarning vujudga kelishi va geografik tarqalishini o’rganadigan fan

---

19 
D. Ruscha “demos”- “xalq” va grafiya “tasvirlash” 
3
.
Odamlarning paydo bo’lishi, kishi organizmining evolyutsiyasi va undagi 
jismoniy o’zgarishlarning qonuniyatlari, irqlarning vujudga kelishi va geografik 
tarqalishini o’rganadigan fanni toping.
A. Demografiya B. Etnografiya 
C. Antropologiya D. Etnodemografiya 
4. Qaysi fan xalqlarning turmushi va madaniyati, vujudga kelishi va madaniy-
tarixiy aloqalarini o’rganadi. 
A. Demografiya B. Etnografiya 
C. Antropologiya D. Etnodemografiya 
5. Aholini takror barpo qilinishining qonuniyatlarini qaysi fan o’rganadi? 
A. Demografiya B. Etnografiya 
C. Antropologiya D. Etnodemografiya