Oliy va o‘rta maxsus ta`lim

Hisobot namunasi

Tajriba harorat ⁰S
Suvning .............⁰S dagi zichligi g/sm³
Zichlikni aniqlash:
Kuruq piknometrning massasi g₀ r
Piknometrning suv bilan birgalikda og‘irligi g₁ r: 1............
2...........
3...........
O‘rtachasi..................................

Piknometrning eritma bilan birgalikda og‘irligi g₂ r:1........
2........
3........
O‘rtachasi..................................
Zichlik r, g/m³ ..............
Sindirish ko‘rsatkichi n ni aniqlash: 1.......................................
2.......................................
3.......................................

O‘rtachasi............................................................

Solishtirma refraksiya g, sm³/g............
Aralashma komponentlarining solishtirma refraksiyalarini hisoblash ....................
Aralashmaning tarkibi..................................................................
Xatoni baholash..............................................................................

3. LABORATORIYA ISHI.

Mavzu; Refraktometrda nur sindirish ko‘rsatgichi aniqlangan suyuqliklarning zichligini topish
Ishning maqsadi: Piknometr yordamida zichlikni aniqlash.
Ish uchun kerakli jihozlar: piknometr, suv, neft, tarozi, o’lchov silindri, stakan
Topshiriqlar: - piknometrik usulda suyuqliklarning zichligini aniqlang;

• 
  Abbe refraktometrida suyuqlikni sindirish ko‘rsatkichini aniqlang;
  
• 
  molyar va solishtirma refraksiyalarni hisoblang;
  

NAZARIY QISM

Piknometr (yunoncha "pycnos" dan - zich) - bo'yin va yuqori qismida izi va mahkam yopilgan qopqoqli shisha idish. Piknometrlar turli xil moddalarning, odatda suyuqliklarning zichligini juda aniq o'lchash uchun ishlatiladi. Masalan, 20
°C da o'lchash uchun mo'ljallangan stakanlardan farqli o'laroq, ular deyarli har qanday haroratda o'lchovlarni amalga oshirishi muhimdir.
Turli xil moddalarning zichligi har xil yo'llar bilan haroratga bog'liq. Masalan, 50 °C da issiq sutning zichligini o'lchashni xohlaymiz deylik. Stakanga tushgandan so'ng, sut devorlarini isitadi, stakan kengayadi va stakan ustidagi shkalasi u bilan kengayadi. Natijada, biz sut hajmini va natijada uning zichligini aniq o'lchay olmaymiz. Shuning uchun piknometrdan foydalaniladi.
Birinchi piknometr va, aslida, moddalarning zichligini aniqlashning piknometrik usuli rus fizigi va kimyogari D.I.Mendeleyev tomonidan 1859 yilda ixtiro qilingan.
Zichlikni o'lchash jarayoni quyidagicha:
1. To'g'ri muvozanat yordamida piknometrning quruq vaznini aniqlang;
2. Piknometr va toza suv tekshirilayotgan suyuqlikning (sut, moy va boshqalarning) zichligini o'lchaydigan haroratgacha qizdiriladi;
3. Piknometrni haroratni bir tekis ushlab, belgigacha toza suv bilan to'ldiring;
4. Piknometrning massasini toza suv bilan birga aniqlang;
5. Suvni to'kib tashlang va piknometrni maxsus pechda quriting;
6. Sinov suyuqligini piknometrga belgigacha tushiring, harorat piknometrni toza suv bilan to'ldirishda bir xil bo'lishiga ishonch hosil qiling;
7. Piknometrning massasini tekshirilayotgan suyuqlik bilan birga aniqlang Shunday qilib, biz tekshirilayotgan suyuqlik hajmining istalgan haroratdagi
toza suv hajmiga tengligini ta'minlaymiz. Uning massasini topdik (quruq piknometrning massasini ayirib) va uning zichligini o'lchovlar haroratida (maxsus
jadvallarga muvofiq) bilib olsak, o'rganilayotgan suyuqlikning zichligini quyidagi formula bilan osongina hisoblashimiz mumkin:
Piknometrik formula
Ushbu formulada: m - piknometrning massasi; m1 - piknometrning suv bilan massasi; m₂ - sinovdan o'tgan suyuqlik (sut, moy va boshqalar) bilan piknometrning massasi.
Zichlikni aniqlash uchun piknometrik usulning asosiy afzalliklari quyidagilardan iborat. O'lchashning juda yuqori aniqligi, ularni haroratning keng diapazonida bajarish qobiliyati, har xil moddalarning oz miqdordagi tahlil qilingan "namunalari" dan foydalanish.
Piknometrlardan, masalan, neft va neft mahsulotlarining zichligini aniqlash uchun foydalaniladi; uni o'lchash ko'plab mamlakatlarning standartlari bilan ta'minlangan. Zichlik bo'yicha, taxminan neft va neft mahsulotlarining tarkibini va natijada uning sifati va narxini baholash mumkin.