Oliy va o‘rta maxsus ta`lim

VODOROD PEROKSIDNING PARCHALANISHI

Ushbu tajribada bir xil konsentratsiyali eritmalardan foydalaniladi va reagentning kamayishi reaksiya tezligiga qanday ta'sir etishi o’rganiladi.

Reaksiya tenglamasi quyidagicha:
2H₂O₂(suv) → 2H₂O + O₂

Issiqlikka chidamli shishadan tayyorlangan rezina probka bilan zich yopilgan probirka, egilgan shisha nay va unga ulangan o’lchovli probirka (menzurka) dan iborat uskuna yig’ing. Probirkaga 2 ml 20 % li vodorod peroksid va 48 ml suv quying. Keyin probirkaga biroz marganets (IV)-oksidi solib naychani ulang. Probirkaning germetikligiga e'tibor bering. Katalizatorni eritmaga qo’shib yaxshilab chayqating. Buni imkoni boricha tezroq bajaring. har 2 ml kislorod ajralib chiqadigan vaqtni belgilang yoki ma'lum vaqt davomida ajralib chiqayotgan kislorodning ҳajmini o’lchang. Olingan natijalarni jadvalga kiritib ajralib chiqqan gaz miqdorining vaqtga bog’liqlik grafigini tuzing. Vodorod peroksidning kamayib borishi reaksiya tezligiga qanday ta'sir etishiga e'tibor bering.

12. LABORATORIYA ISHI

Mavzu: Reaksiya tezligiga haroratning ta’siri


Ishdan maqsad: Reaksiya teziligiga haroratning ta’sirini o’rganish.
Ish uchun kerakli jihozlar: probirkalar, stakan,shisha tayoqcha,

Reaksiya tezligi temperatura ortishi bilan keskin o‘zgaradi. Aksariyat reaksiyalarning tezligi temperatura ko‘tarilishi bilan ortadi. Ba’zi ko‘p bosqichli reaksiyalarning tezligi esa aksincha kamayadi. Reaksiya tezligining temperaturaga bog‘liqligi asosan tezlik konstantasining o‘zgarishi bilan belgilanadi. Buni vodord iodidning parchalanish reaksiyasi misolida ko‘rish mumkin:

T^oC	398	508	600	700
k∙10^3sek^-1	0.21	40	625	8330

Nisbatan past temperaturalarda va kichik temperatura oralig‘ida temperatura reaksiya tezligini bog‘liqligini taxminiy ifodalashda Vant-Goff qoidasidan foydalanish mumkin. Bu qoidaga muvofiq temperatura 10^o ga orttirilsa, reaksiya tezligi 2-4 marta ortadi.

  ^{kt  10}  2  4
k_t
(22)

Vant-Goff qodasi taxminiydir, chunki temperatura koeffitsienti temperaturaga bog‘liq ravishda o‘zgaradi. Reaksiya tezligini temperaturaga bog‘liqligini Arrenius yaxshiroq ifodalaydi.

ln k  А  ^В
T
(23)

A va B berilgan reaksiyaga xos bo‘lgan alohida konstantalar. Ushbu tenglama gaz va suyuq fazalarda boradishgan reaksiyalarga qo‘llanilishi mumkin.
Yuqoridagi tenglama ko‘pincha kimyoviy reaksiya izobarasi tenglamasi

d ln K_m
dT
_ H
RT ²
dan keltirib chiqarilgan holda quyidagicha ifodalanadi:

0
_{k  k e} E / RT
Bu erda k₀-eksponenta oldi ko‘paytiruvchisi, E-faollashuv energiyasi. k₀ va E ning qiymatlarini bilgan holda istalgan temperaturada boradigan reaksiyaning tezlik konstantasini hisoblash mumkin.