Oliy Majlis Senati

ҚОРА УЙ – ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИНИНГ ЎТМИШИДАН СЎЙЛАЙДИ

ҚОРА УЙ – ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИНИНГ ЎТМИШИДАН СЎЙЛАЙДИ

• Қорақалпоқ ўлкасини кўз олдида келтирган кишининг хаёлида ушбу масканнинг ўтовлари, яъни қора уй гавдаланади.
• Юртимизда ҳам Наврўз байрамига бағишланган халқ сайлларида ана шундай миллийликни, тарихни акс этган қора уйлар тикланади.
• Қора уй қорақалпоқ халқининг ўзига хос миллий қадриятларидан бири ҳисобланади. Қора уй ўзининг қурилиши, ўзгача кўриниши билан бошқа халқлар ўтовидан ажралиб туради. Ўтовларда қорақалпоқ халқининг ақл-заковати, неча асрлик ҳаёт тарзи яшаб келмоқда.

ҚОРА УЙ – ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИНИНГ ЎТМИШИДАН СЎЙЛАЙДИ

• Ўтов, умуман, у билан боғлиқ урф-удумлар қорақалпоқларнинг аждодларидан мерос қадим қадриятларидан саналади.
• Халқ орасида унинг “қора уй”, “оқ ўтов”, “бўз ўтов”, “бўз ўрда” каби номлари ҳам бўлиб, олти, саккиз, ўн икки қанотлилари мавжуд.
• Ўтов чидамли, эгилувчан толдан ишланади.
• Қора уй 3 босқичда ишланади – дастлаб, кереге (ёғоч панжара), ундан сўнг шанироқ (қора уйнинг том қисми), сўнгги босқич увиқ (тиргак) деб юритилади. 

QORAQALPOQ DAVLAT TILI

• Мустақиллигимиз шарофати билан 1989-йили 1-декабрь қоракалпоқ тилига давлат тили мақоми берилиб, Қорақалпоғистон Республикасида ўзбек тили ва қорақалпоқ тили давлат тили сифатида юритилиб келинмоқда.
• Қорақалпоқ тили ёзуви ислоҳ қилинган араб графикаси асосида 1924 йилда шакллантирилган. 1929—40 йилларда лотин графикасига асосланган қорақалпоқ ёзуви амалда бўлган бўлса, 1940 йилдан кирилл графикаси асосидаги ёзув жорий этилган. 1999 йилдан лотин графикаси асосидаги ёзувга ўтиш ишлари амалга оширилмоқда.

OROL DENGIZI 

• OʻRTA OSIYODAGI ENG KATTA BERK SHOʻR KOʻL.
• Maʼmuriy jihatdan Orol dengizining yarmidan koʻproq jan.-gʻarbiy qismi Oʻzbekiston (Qoraqalpogʻiston), shim.-sharqiy qismi Qozogʻiston hududida joylashgan.
• Oʻtgan asrning 60-yillarigacha Orol dengizi maydoni orollari bilan oʻrtacha 68,0 ming km² ni tashkil etgan.
• Kattaligi jihatidan dunyoda toʻrtinchi (Kaspiy dengizi, Amerikadagi Yuqori koʻl va Afrikadagi Viktoriya koʻlidan keyin), Yevrosiyo materigida (Kaspiydan keyin) ikkinchi oʻrinda edi.
• Dengiz shim.-sharkdan jan.-gʻarbga choʻzilgan, uz. 428 km, eng keng joyi 235 km (45° shahrik.) boʻlgan. 
• Havzasining maydoni 690 ming km², suvining hajmi 1000 km³, oʻrtacha chuq. 16,5 m atrofida oʻzgarib turgan.
• Havzasining kattaligi uchun dengiz deb atalgan.