Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

To‘g‘ridan-to‘g‘ri malaka oshirish (ta’lim dastur lari bo‘yi~
cha o‘qitish):
- malaka oshirish bo‘yicha ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasasida (akademiya, institut, markaz, kurslarda) o‘qitish;
- stajirovka shaklida (taiim muassasalarida, taiimni boshqaruv
organlarida, horijda) tajriba orttirish;
- mustaqil o‘qib bilim orttirish;
- masofadan malaka oshirish;
- innovatsion menejment, pedagogik yoki axborot texnologiyalarini o‘zlashtirish kurslarida o‘qish.
Bilvosita malaka orttirish (ta’lim dasturlarisiz o‘qitish):
- ilmiy (ilmiy-pedagogik) kengashning qarori bo‘yicha ijodiy
ta’til (pedagoglar uchun);
- ochiq o‘quv mashg‘ulotlari (pedagoglar uchun);
- ilmiy, ilmiy-metodik va ilmiy-amaliy seminarlar, konferensiyalar, avgust o‘qishlari va hokazolarda ma’ruzalar bilan qatnashish.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri ya’ni bevosita malaka oshirish belgilangan
tartibda tasdiqlangan ta’lim dasturlari bo‘yicha o‘qitish orqali
xodimlarning taiim muassasalarida egallab turgan lavozimlariga
muvofiq amalga oshiriladi. Malaka oshirish xodimlami egallab
turgan lavozimi bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarini
chuquriashtirish va yangilash, zamonaviy taiimning dolzarb muammolari, taiimni tashkil etishning yangi tamoyillari, rahbarlikning
zamonaviy uslublari va taiimning yangi texnologiyalari bilan
tanishtirishni nazarda tutadi.
Malaka oshirish bo'yicha ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasasida (akademiya, institut, markaz, kurslarda) o'qitish — buyurtmachi laming yakka tartibdagi topshiriqlari yoki aniq yo‘naltirilgan
dasturlari asosida, Davlat talablariga, shuningdek taiimni boshqarish
bo‘yicha vakolatli davlat organi talablariga muvofiq ishlab chiqilgan
dasturlar bo‘yicha maqsadli kasbiy taiim dasturlarini o‘zlashtirish.
Malaka oshirish bo'yicha ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasasida о ‘qitish 2+2 yoki 3+1 sxemalari bo‘yicha (tegishli ravishda 50
yoki 75% - yashash joyi bo‘yicha mustaqil ravishda bilim orttirish,
50 yoki 25% - bevosita ta’lim muassasasida) o‘qitish shakllarida ham
tashkil etilishi mumkin. 0 ‘qitishning bunday shakllari axborot
58
uzatishning zamonaviy axborot-kommimikatsiya vositalari va
pedagog kadrlaming malakasini oshirish bo‘yicha maxsus virtual
kurslar ya’ni masofaviy ta’limni amalga oshirish imkoniyatlari
mavjud bo‘lgan taqdirda qo‘Haniladi.
Stajirovka shaklida (ta ’lint muassasalarida, ta ‘limni boshqaruv
organlarida, xorijda) tajriba orttirish rahbar va mutaxassis kadrlami
ta’lim va uni boshqarish sohasidagi fan-texnika taraqqiyotining eng
yangi yutuqlari, zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan
tanishtirish, rahbarlik salohiyatini oshirish, ta’limni ishlab chiqarish
bilan integratsiyalash maqsadida tuzilgan kasbiy ta’lim dasturlarini
o‘zlashtirishni nazarda tutadi. Stajirovka xizmat safariga yuborish
tarzida amalga oshiriladi. Stajirovka tamom boigandan keyin xodimlarga stajirovka muddati ko‘rsatilgan holda ularning stajirovkadan
o‘tganligi to‘g‘risida tajriba orttirilgan muassasa rahbarining imzosi
va muhri bilan tasdiqlangan ma’lumotnoma beriladi.
Ta ’lim muassasasida (oliy ta ’lint muassasasi, malaka oshirish va
qayta tayyorlash ta’lim muassasalari, Respublika ta’lim markazi,
pedagogika fanlari ilmiy-tadqiqot instituti va hokazolarda) tajriba
orttirish rahbar va pedagog kadrlami boshqaruv va ta’limning zamonaviy yutuqlari, tegishli mutaxassisliklar bo‘yicha rivojlanishning
ustuvor yo‘na!ishIari, ta’limiy innovatsiyalami joriy etishning
samarali metodlari bilan tanishtirish maqsadlarini ko‘zlaydi. U
ta’limning barcha darajalari rahbar va pedagog xodimlari uchun
foydalidir.
Ta ’limni boshqaruv organlarida tajriba orttirish rahbarlaming
amaliy bilimlari, ko‘nikma va malakalarini kengaytiradi va
chuqurlashtiradi hamda turli darajadagi rahbar kadrlar malakasini
oshirishning samarali shakllaridan hisoblanadi.
Ta’lim muassasalari rahbar va pedagog kadrlarining xorijda
tajriba orttirishi 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentming "Iste’dod"
jamg‘armasi, xorijiy mamlakatlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan
mamlakatimiz ta’lim tizimini rivojlantirish va takomillashtirishga
ko‘maklashish uchun ajratilgan grantlarga muvofiq, shuningdek
ta’limni boshqarish organ!ari bilan ta’lim muassasalarining o‘zlari
o‘rtasida tuzilgan shartnomalar asosida amalga oshiriladi.
59
Mustaqil ravishda bilim olish taiimning rahbar va pedagog
xodimlari tomonidan kasb darajasini oshirishga, kasbiy layoqatini va
ilmiy dunyoqarashni kengaytirishga yo‘naltirilgan o‘zining lavozimi
va mutaxassisligi bo‘yicha yangi bilim, ko‘nikma va malakalami
uzluksiz ravishda mustaqil o‘zlashtirishini nazarda tutadi. Mustaqil
ravishda bilim olish ta’lim muassasalari (rahbar va pedagog)
xodimlari uzluksiz ta’limining ajralmas tarkibiy qismidir, u axborot
texnologiyalarining egallanishini rag‘batlantiradi. Mustaqil ta’lim,
o‘matilgan tartibda, malaka oshirishning tegishli о‘quv dasturlari
bo‘yicha amalga oshirilgan bo‘lsa, bilimlarning yakuniy nazorati
natijalari asosida xodimga mazkur ta’lim muassasasi tomonidan
malaka oshirganlik haqida sertifikat beriladi.
Masofadan malaka oshirish ishdan ajralmagan holda amalga
oshiriladigan va axborot-kommunikasiya texnologiyalariga asoslangan malaka oshirishning bevosita shakllaridan biri hisoblanadi.
Masofadan turib amalga oshiriladigan ta’lim malaka oshirish ta’lim
muassasasining tegishli o‘quv dasturiga muvofiq amalga oshiriladi,
malaka oshirishning mustaqil shakli sifatida yoki malaka oshirish
ta’limi boshqa shaklining tarkibiy qismi sifatida amalga oshirilishi
mumkin. Masofadan turib amalga oshiriladigan taiim kursining
davomiyligi kunduzgi o‘qishning tegishli kursi akademik soatlarida
belgilanadi, bunda kalendar muddatlar akademik muddatlardan ortiq
boiadi. Yangi bilimlami o‘zlashtirish darajasi masofaviy taiimni
amalga oshirayotgan malaka oshirish taiim muassasasi tomonidan
nazorat qilinadi hamda masofadan turib amalga oshiriladigan taiim
muvaffaqiyatli yakunlangan taqdirda belgilangan namunadagi
sertifikat beriladi.
Malaka oshirish ta’limi dasturlari asosida tashkil etilgan
innovatsion menejment, pedagogik yoki axborot texnologiyalarini
о ‘zlashtirish kurslarida o'qish ham taiimning rahbar va pedagog
xodimlari malakasini oshirishning bevosita shakllariga kiradi. Ushbu
kurslar majburiy boimagani holda taiim xodimlarining kasbiy
o‘sishiga ko‘makiashadi. Mazkur kurslaming о‘quv dasturlari
malaka oshirish taiimi o‘quv dasturlarining muayyan qismini (fan
bloklari yoki modullarini) qamrab olgan va malaka oshirish taiimi
muassasasi tomonidan (yoki u bilan hamkorlikda) o‘tkazilgan boisa
60
kurslami tamomlagandan keyin berilgan sertifikatlarda ko‘rsatilgan
o‘qish soatlari hajmi navbatdagi malaka oshirish bo'yicha zarur
soatlaming jami hajmi kiradi (hisobga olinadi).
Ta ’limning rahbar hamda pedagog kadrlari malakasini orttirish
(ta’lim dasturlarisiz o ‘qitish)ning bilvosita turi ilmiy (ilmiypedagogik) kengashning qarori bo‘yicha ijodiy ta’tilda bo‘lish, ochiq
o‘quv mashg‘ulotlarini o‘tkazish, shuningdek ilmiy, ilmiy-metodik
va ilmiy-amaliy seminarlar, konferensiyalar, avgust o‘qishlari va
hokazolarda ma’ruzalar bilan qatnashish ishlarini nazarda tutadi.
Malaka oshirishning bilvosita turi xodimlar tomonidan tegishli
izlanish va tadqiqotlar olib borish, natijalami chop etish uchun
tayyorlashni taqozo qiladi, ta’lim jarayonini tashkil etish va
boshqarishda zamonaviy tendensiyalar bilan tanishish imkoniyatini
yaratish bilan birga ularning kasbiy saloMyati darajasining o‘sishiga
ko‘maklashadi. Malaka oshirish ta’limining bilvosita turi bo'yicha
mmafaqqiyatli shug'ullangan shaxslar malaka oshirishning mustaqil yoki masofaviy shakllariga imtiyozli ravishda qabul qilinadilar.
Rahbar va pedagog kadrlarmi qayta tayyorlash bo‘sh (yoki
yangi tayinlangan) lavozimni egallash va mutaxassislikning malaka
tasnifiga muvofiq keyinchalik professional faoliyatning yangi turini
bajarish maqsadida yangi kasbiy bilim, ko‘nikma va malakalarni
o‘zlashtirishga yo‘naltiriladi.
Tegishli lavozimga tayinlash uchun zaxiraga olingan yoki
mazkur lavozimni egallaganiga 3 yildan oshmagan ta’limning rahbar
va mutaxassis xodimlari qayta tayyorlov kurslariga majburiy tarzda
jalb etiladilar. Xodimning lavozimga tayinlangan muddatidan kelib
chiqib, qayta tayyorlash kurslarining davomiyligi 2 oydan 4 oygacha
etib belgilanishi mumkin. Zaxiradagi va tayinlanganiga bir yildan
oshmagan xodimlar uchun qayta tayyorlash kursining davomiyligi 4
oy (576 soat), tayinlanganiga 2 yildan oshmaganlar uchun - 3 oy (432
soat) va 3 yildan oshmaganlar uchun - 2 oyni (288 soatni) tashkil
etadi. Bajaradigan vazifaiari va lavozim tavsiflaridan kelib chiqib
ayrim lavozimlarga qayta tayyorlash kurslarining davomiyligi 4
oydan ortiq etib belgilanishi ham mumkin.