Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

Maxsus fanlarni o ‘qiti$h jarayonida nafosat tarbiyasi.
Boshlang‘ich maktablarning o‘quv rejasiga umumiy ma’lumot
beradigan fanlardan tashqari nafosat fanlar sikli: rasm, ashula va
sinfdan tashqari o‘qish kiritilgan.
Bu darslami o‘qitishdan maqsad bolalarda nafosat tuyg‘usini
uyg‘otibgina qolmasdan, balki o‘quvchilarga muayyan san’at
turining xususiyati va asosi haqida tushuncha berish, ularda ijodiy
malaka va ko‘nikmalami, tegishli qobiliyatlami o‘stirishdir.
Badiiy so‘z vositasi bilan nafosat tarbiyasini berish. Bola
o‘qishni o‘rganmasdan ilgariroq unga badiiy so‘z ta’sir eta
boshlaydi. U kattalar o‘qib beradigan bolalar kitobini, kattalar
hikoyasini tinglaydi. maqol va masallami eshitadi, bolalar
yozuvchilarining she’rlarini yod oladi.
Sinfdan tashqari o‘qish darsining asosiy vazifasi bolalami
kitobga qiziqtirish, ulaming zamondosh yozuvchilarimiz haqidagi
bilimlarini kengaytirish, o‘qish darsi rejasiga kirmagan asarlami
ham o‘qishga qiziqtirishdir. Sinfdan tashqari o‘qish darsiga o‘qish
texnikasini o‘stirish vositasi deb emas, balki bunday dars
jarayonida bolalarda kitob o‘qishga qiziqish hislarini, nafosat
tuyg‘ularini uyg‘otuvchi vosita deb qarash kerak.
Shuning uchun o‘qituvchi sinfdan tashqari o‘qish darsida
o‘quvchilammg odatdagi darslardagiga qaraganda ifodaliroq,
o‘qishiga ko‘proq e’tibor berishi lozim, chunki ta’sirchan va ifodali
qilib o‘qilgan asarlar kishiga ta’sir etadi.
0 ‘qituvchining o‘zi ifodali o'qishda namuna bo‘lishi, ya’ni
hikoyani ta’sirchan ohangda o‘qiy olishi, hikoya qahramonlarining
kayfiyati va ulaming nutqidagi o‘ziga xos xususiyatlami yetkazib
bera olishi, o‘qilayotgan narsaga o‘z munosabatini bildirishi lozim.
Tasvirfy san ’at vositasida nafosat tarbiyasini berish. Badiiy
ishlangan rasm va suratlar o‘quvchilami tevarak-atrofdagi hayot
bilan tanishtiradi, tabiatni, insonni va uning mehnatini sevishga
o‘rgatadi, o‘z imkoniyatiga qarab, go‘zalliklar yaratishda ishtirok
etish orzusini uyg‘otadi.
310
Agar o‘qituvchi rasm darsini xilma-xil metodlar (san’atga oid
suhbatlar o‘tkazish, bolalar tushuna oladigan badiiy materiallar
ko‘rgazmasini uyushtirish, rassomlar va san’at arboblari bilan
uchrashuvlar o‘tkazish) qoilangani holda qiziqarli olib borsa, bu
dars bolalaming sevimli darsiga aylanishi mumkin.
Badiiy materiallar yuzasidan ish olib borilganda bolalarda
kuzatuvchanlik o‘sadi, ular tasviriy san’at janrlari to‘g‘risida,
ranglaming bir-biriga uyg'unligi to‘g‘risida, har xil ranglar
to‘g‘risida boshlang‘ich tushunchaga ega bo‘ladilar, o‘tmishdagi va
hozirgi zamon atoqli rassomlarining nomlarini bilib oladilar,
ularning ijodi bilan tegishlicha tanishadilar.