Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

ИCО
жараёнига у ёки бу 
кўринишда иштирок этган ҳамкорларга ҳамда маслаҳатчиларга берилиши 
мумкин.Токенларни биржа орқали, 
ИCО
жараёнида ёки бошқа инсонлардан 
сотиб олиш мумкин. Баъзи холларда 
ИCО
сайтида регистрация қилиниш 
талаб этилиши мумкин – шартларга розилик берилади ва токенлар сотиб 
олинади. Шундан сўнг, токенлар биржаларда турли нархларда сотилиши 
мумкин, аммо ҳеч қачон унинг нархи ортади деб ишнош мумкин эмас. 

---

313 
Инвесторлар ўз токенларини биржаларга киритиши ва уни бошқа 
криптоактивларга ёки анъанавий валюталарга алмаштиришлари ҳам мумкин. 
Албатта токен сотиб олган инвестор уни кейинчалик сотиб фойда олишни 
ёки 
ИCО
ташкил қилган компания ҳизматларидан фойдаланиб, 
нималаргадир эришишни режалаштиради. Токенларни сотиш уни сотиб 
олинган жойида амалга оширилиши ёки бунга қизиққан ҳаридорга сотилиши 
мумкин. Токенларни муомалага чиқариш учун мўлжалланган маҳсус 
платформалар ҳам мавжуд, масалан, уларнинг ичида энг оммавийлари - 
э
тҳереум, Wавес, НЕМ, эОС 
ва 
КиcкИCО
лардир. Уларнинг ҳар бирининг 
ижобий ва салбий томонлари мавжуд. Масалан, э
тҳереум 
да энг катта 
аудитория (
фойдаланувчилар сони 5 миллион
) бўлса, 
Wавес
да токенларни 
жуда тезкорлик билан чиқарилади, 
КиcкИCО
да эса 
ИCО
ташкил этиш ва 
уни амалга ошириш учун тайёр ускуналар мавжуд. Шунинг учун янги 
токенлар пайдо бўлишини 
ИCО
-чилар амалга оширадиган платформалар 
орқали кузатиб туриш ҳам мумкин. И
CО
ларга қанча маблағ жалб этиш 
мақсадга мувофиқ бўлади деган саволга жавоб барча турдаги юқори 
таваккалчилик даражасига эга бўлган инвестицияларга бўлган кабидир – 
яъни, 
ИCО
га ўзингиз йўқотиб қўйишдан қўрқмайдиган суммани инвестиция 
қилган маъқулдир. Юқоридагиларни диққат билан ўқиб чиққанларда 
криптовалюталарнинг ёки токенларнинг ҳаммага маълум ва машхур бўлган 
молиявий пирамидаларга ўшаб кетишини англаш мумкин. Эслатиб ўтамиз, 
молиявий пирамидаларнинг асосий мақсади — унинг яратувчисини янги 
иштирокчилар киритган маблағлар ҳисобидан бойитишдир. Бундай 
пирамидаларнинг активлари ташқи бозорда ҳеч кимга керак эмас, улар 
фойдаланишда ҳеч қандай афзалликларда эга эмас, ҳеч қандай муаммони ҳам 
ҳал қилмайдилар. Криптовалюталар билан боғлиқ ҳолатда эса ҳаммаси 
аксинча — улар молиявий бозорнинг катта муаммосини ҳал қилади, 
уларнинг айланмаси қулай ва иштирокчилар учун манфаатли бўлиб, бу 
уларни ҳарид қилишга реал талабни юзага келтиради.Бироқ эртага бозор 
технологик жиҳатдан янада мукаммал ва қулай ниманидир ихтиро қилса, 

---

314 
йирик ўйинчилар ва инвесторлар биткоинга бўлган ишончини йўқотиши 
мумкин. Бу эса курснинг тушиб кетиши ва капиталнинг бошқа қулайроқ 
воситага ўтиб кетишига олиб келиши мумкин. Аммо ҳозирда биткоинлар ва 
бошқа криптовалюталарни мукаммаллаштириш устида дунё бўйлаб 
шунчалик кўп иқтидорли программистлар ва математиклар меҳнат 
қилмоқдаки, навбатдаги кескин технологик ўзгариш эҳтимол мавжуд 
технологиялар доирасида юз бериши мумкин. Биткоин ва бошқа 
криптовалюталар қиймати ошишининг асосий сабаби бозорга йирик 
ўйинчиларнинг кириб келишидадир. Инвестиция жамғармалари, халқаро 
корпорациялар, миллиардерлар ва ҳатто баъзи давлатлар ҳам бир қатор 
валюта ва технологик блокчейнларни қўллаб-қувватлаши ва фойдаланишни 
бошлаши ҳақида маълум қилди. Бу эса инвесторлар ва криптовалюта 
соҳибларида ишонч уйғотади. Биткоинни мураккаб, аммо, реал молиявий 
актив деб аташ мумкин.
ИCО
еса криптовалюталардан фойдаланган холда 
компания томонидан молиявий маблағ йиғишнинг замонавий усулидир. Бу 
усул кўпроқ биржада қимматли қоғозларнинг жойлаштирилишига ўхшаб 
кетади. Биткоин ва эфириумларнинг эгалари эса компаниядан токен деб 
аталмиш бошқа турдаги криптовалютани оладилар. Токенларни эса