Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

10.3. Электрон тижоратда молиявий ҳизматларнинг рақамли 
трансформацияси (Gigitl Transformation) 
Молиявий инвестициялар молиявий бозорларнинг самарадор ишлаши 
ва рақамли иқтисодиётга ўтиш жараёнида жуда катта ахамиятга эгадир. 
Рақамли 
иқтисодиёт 
давлат 
органларининг, 
компанияларнинг, 
тадбиркорларнинг ва фуқароларнинг иш услубларини ўзгартириб юбориб, 
уларга турли хилдаги вазифаларни бажаришни анча енгиллаштиради. 
Рақамли 
инновациялар 
рақамли 
иқтисодиётнинг 
ва 
жамиятнинг 
ривожланишига туртки беради ҳамда янги технологияларни турли 
йўналишларда ишлатишга имкон беради ва бу орқали иқтисодиётнинг 
рақамли трансформациясига олиб келади. Юқори даражадаги ташкилий ва 
инсоний капиталга эга бўлган компаниялар катта эҳтимоллик билан рақамли 
технологияларга бўлган инвестициялардан катта миқдорда фойда олишлари 
мумкин. Бундай компаниялар етарли даражада мослашувчан бўлиб, ўз 
инвестицияларидан келадиган фойдани максималлаштириса оладилар, 

---

382 
сотувларни кўпайтириш учун имкониятлари мавжуд, жараёнларни қайта 
ташкил эта оладилар ҳамда ишлаб чиқариш самарадорлигини ошира 
оладилар. Бундай шарт-шароитларда молиявий инвестициялар рақамли 
иқтисодиётга ўтишнинг асосий драйвери бўлиб ҳисобланадилар. Рақамли 
трансформация (
дигитал трансформатион
) жараёни деб, рақамли 
технологияларни мавжуд бизнес-моделларни мукаммаллаштириш учун 
ишлатишга ҳамда унинг воситасида фаолият самарадорлигини оширишга 
айтилади. Бу жараён доимий асосда инновацион технологияларни тадбиқ 
қилишни кўзда тутиб, бутун иқтисодиётнинг тўлақонли рақамли 
трансформациясига олиб келади. Рақамли технологиялардан фойдаланиш 
банкларнинг, давлат органларининг ва потенциал мижозларнинг ўзаро 
муносабатини 
мукаммаллаштиради. 
Рақамли 
трансформация 
банк 
ҳизматлари кўрсатишнинг замонавий усулларининг барча жабҳаларда 
ишлатишни кўзда тутади. Натижада банкларнинг филиаллари сони камаяди, 
бир қанча хизматлар, шу жумлдан, кредит бериш ва воситаларни 
инвестициялаш он-лайн сервислар кўринишига ўтади. Банк секторининг 
бундай трансформацияси ўзининг камчиликларига ҳам эга – олдинги авлод 
рақамли иқтисодиёт тушунчаларини ўзлаштиришга қийналади ва унинг учун 
иш юритишнинг анъанавий усулларидан воз кечиш унчалик ёқмайди, 
банкларга эса мобил платформаларда ишлайдиган тўлиқ он-лайнга ўтиш 
жуда ҳам фойдали бир тадбир бўлади. Мисол сифатида Британиядаги 
мижозлар билан ишлаш учун мўлжалланган моддий бўлимлари йўқ бўлган 
АтомБанк
ни келтириш мумкин. Унда барча операциялар мобил иловалар 
ёрдамида амалга оширилади. Россияда ҳам он-лайн банкингнинг 
ривожланиши бўйича бир қанча мисоллар келтириш мумкин. Масалан, физик 
шахсларга ҳизмат кўрсатиш бўйича инновацион таклифларни АО “