Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Ҳигҳ-Теч
давридан фарқли 
ўлароқ, 
Ҳигҳ-Ҳуме
босқичи деб номлана бошланди. Ушбу технологик уклад 
интеллеcтуал капиталнинг баҳосини анча оширади ва натижада инсоний 
фаcтор (
билим, ижод ва кўникмалар
) глобал рақобатда катта аҳамиятга эга 
бўла бошлайди. Бундай технологик инқилобнинг юз бериши учун рақамли 
иқтисодиёт 
билан 
боғлиқ 
чора-тадбирлар 
кўриш 
лозим: 
УРЛ: 
ҳттпс://www.ведомости.ру/опинион/артиcлес/ 
2016/07/18/649546-ҳигҳ-теч-вместе-ҳигҳ-ҳуме. 
Рақамли трансформация жараёнини амалга ошириш учун давлат ҳам 
маълум бир чора-тадбирлар кўриши лозим, шу жумладан, қонуний ҳамда 
норматив-ҳуқуқий асосларни яратиши ва уларни реал шароитларга 
мослаштириши керак. Бу ишлар натижасида реал ҳаётга бир қанча янги 
технологиялар ва бизнес моделлар кириб келади, шу жумладан, рақамли 
экотизимлар, рақамли платформалар, буюмлар интернет, рақамли аналитика, 

---

386 
Биг Дата, Индустрия 4.0 технологиялари, роботозация ва 
3Д
-печатларни 
қўллаш кенг миқёсда амалга оширилади. Бу ҳолда эса рақамлаштиришни 
қуйидаги кўрсатгичлар билан ўлчаш мумкин: 
1.
Барча жойларда ва ишларда қўллаш имконияти
– ташкилот ва 
истеъмолчилар рақамли ҳизматлар ва иловалардан универсал равишда 
фойдалана олишлари; 
2.
Рақамли ҳизматлардан барчанинг
фойдаланиши учун имкониятлар 
яратилганлги; 
3.
Рақамли ҳизматлар кўрсатишнинг
ишончлилиги ва сифатлилиги; 
4.
Реал вақт режимида рақамли
ҳизматлар кўрсатишнинг қандай тезлик 
билан амалга оширилиши ва унинг қанчалик кенг миқёсдалиги; 
5.
Рақамли ҳизматлардан фойдаланиш осонлиги ва қулайлиги 
(Усабилитй) 
ҳамда маҳаллий экотизимларнинг бундай ҳизматларни 
халққа етказа олиши; 
6.
Фойдаланувчиларнинг рақамли бизнес бўйича ҳизматлардан
фойдалана 
олиш имкониятлари қандайлиги. 
Рақамли технологияларга инвестициялар қилиш иш унумдорлигининг 
ошишига, ишчиларга ўз ишларини бажариш учун кўпроқ имкониятлар 
яратишга, ишлаб чиқариш жараёнинг кўпроқ cапитал талаб қилишига ва 
ижод учун қўшимча имкониятлар яратилишига олиб келади. Рақамли 
трансформация жараёнига ўтган компаниялар замонавий информатион 
технологияларни ўзларининг рақабатбардошликларини ошириш учун бир 
восита сифатида ишлатадилар ва узоқ муддатли перспективада ўсишга 
интиладилар. 
Демак, 
анъанавийкомпанияўз 
бизнесининг 
рақамлитрансформацияжараёнини бошидан кечирган ҳолда бозорга бутунлай 
янги рақамли ҳизмат ёки маҳсулот таклиф қила олади. Бундай ишларни 
амалга ошира оладиган мутаҳассислар эса янги технологиялар бўйича 
замонавий билим, компетенция ва кўникмаларга эга бўлишлари ҳамда 
масофивий равишда ишлаш олишни эплашлари талаб этилади. Сиёсатчилар 
ва раҳбарларга эса рақамли трансформацияни самарадор амалга оширишлари 

---

387 
ва бу жараённи бошқаришлари учун иқтисодиётни янги талаблар ва 
имкониятларга мослаштиришни таъминлашлари лозим. 
10-боб учун савол ва топшириқлар: 
1.
 
Електрон тижоратда банк-молия ҳизматларини рақамлаштириш 
нима учун керак ва қандай амалга оширилишини тушунтириб 
беринг. 
2.
 
Молиявий ҳизматларни рақамлаштириш жараёни қандай 
тартибда амалга оширилади? 
3.
 
FinTex
 деган тушунча нимани англатади ва унинг маъно-моҳияти 
нимадан иборатлигини мисоллар вовитасида тушунтиринг? 
4.
 
Електрон тижоратда рақамли банк фаолияти қандай амалга 
ошади ва у нималардан иборат?; 
5.