Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети логопедик ритмика

Ринолалия билан касалланганлар учун логоритмик машғулотлар

Ринолалия билан касалланганлар учун логоритмик машғулотлар шундай қуриладики, унда ҳамма турдаги ишлар нутқ функциясига ижобий таъсир қилиб қолмасдан, балки умумий соқлигига ҳам таъсир кўрсатади. Машғулотлар марш мусиқасидан бошланади. Болалар қадам ташлаб юрадилар: бош кўтарилган, елкалар кенг ѐйилган, олдинга ҳаралади, қўлларни қайрат билан силкитадилар. Логопед болалар қоматини кузатади.

Логопед билан келишиб юриш пайтида қадам ташлашга мос шеър айтиш ҳам мумкин.
“Пуфак” (мактабгача ѐшдаги ва кичик синф ўқувчилари учун)
Болалар мусиқа остида айлана бўлиб турадилар. Педагог: ―Пуфакни пуфланглар‖. Болалар ѐноқларини шишириб ―Фу-у‖деб талаффуз қиладилар, қўлларини ушлаб орқалари билан марказдан катта доира қосил қилиб юрадилар. Педагог: ―Пуфак ѐрилди‖. Болалар ―Ш‖ товуши билан айлана марказига ҳараб чопадилар. Педагог: ―Пуфакни пуфланглар‖. Биринчи ҳаракатни яна қайтарадилар. ―Пуфаклар учиб кетдилар‖ сигналига болалар ѐноқларини тўлдирадилар ва уларни шу ҳолатда ушлаб туриб қўлларини думалоқ қилиб айлана бўйлаб югурадилар. Сўнгра тўхтайдилар ва мусиқа остида айлана бўлиб бир-бирларини қўлларини ушлаб ѐрилаѐтган катта пуфакни ҳаракатлар билан кўрасатадилар. Болалар қўлларини гавда бўйлаб бўшаштириб туширадилар. Сўнгра ҳамма стулларга ўтиради ва ―Совун пуфакчалари‖ қўшқини куйлайди (Кюн мусиқаси). Машғулот оҳиста мусиқа остида юриш билан тугайди.

“Поезд”

Болалар паровоз ғилдиракларининг тақиллашига тақлид қиладилар, тирсак бўғинларини эгиб ричаг ишини; сўнгра қилдиракларни қандай текширишни, поезд қандай юриб кетганини, қандай пар чиқарганини, гудок чалганини ва бошқалар кўрсатадилар.

“Ғозлар”

Болалар қозлар қандай қилиб қанотларини қоққанини, чўқиганини, пишиллаганини, қақиллаганини, учганини ва бошқалар кўрсатадилар.

“Самолѐтлар”

Болалар бензин насосларини текширишга тақлид қилиб: ―Ссс‖, моторни:
―Ррр‖ деб талаффуз қиладилар. Самолѐтлар учдилар, қўндилар, учувчилар кетмоқдалар (болалар стулчаларга ўтирадилар).
Ринолалияли беморларнинг нутқ моторикасини ривожлантириш учун артикулятор машқлари функционал дислалияси бор одамлар билан ҳам ўтказилади. Мусиқа рақбари ўз машғулотларига логопеднинг маслақатига кўра зарур бўлган муайян артикулятор тартибини шакллантириш учун тайѐрлов артикуляцион машқларини киритади.

3.