Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Диверсификация – корхонанинг фаолият соҳалари 

---

102
ва ишлаб чиқарадиган маҳсулот турларининг кенгайи
-
ши.
 
Диверсификация
– (лотинчадан “diversus” – ҳар хил ва 
“facere” – қилмоқ, бажармоқ) – ишлаб чиқариш самарадор
-
лигини ошириш, маҳсулот ва хизматларни сотиш бозорла
-
рини кенгайтириш мақсадида тармоқ ва корхоналар фаолият 
соҳаларини кенгайтириш, маҳсулот ва хизматлар ассорти
-
ментларини кўпайтириш. 
Диверсификация 
(лот. – ўзгариш, 
хилма-хил) – корхоналар ишлаб чиқарган маҳсулотлари 
турларининг кўпайиши ва фаолиятининг кенгайиши би
-
лан боғлиқ капитал концентрациялашувининг шакли. Баъ
-
зи ҳолларда д
иверсификация
ихтисослаштирилган фирма
-
ларнинг (саноат, транспорт, қурилиш, молия ва ҳ.к.) бошқа 
тармоқларга кириб бориши ва кенгайишини билдиради. 
Диверсификация
натижасида кўп тармоқли саноат, аграр 
мажмуалар вужудга келади. Бу мажмуалар турли-туман 
товарлар ишлаб чиқаради, хизматлар бажаради. Шунинг
-
дек, илмий кузатишлар олиб боради ва тадқиқотлар ўтка
-
зади. 
Горизонтал дивер сификация
- фирмада маҳсулот иш
-
лаб чиқаришнинг олдиндан ишлаб чиқарилаётган маҳсулот 
турларига умуман ўхшаш бўлмаган хиллари ҳисобига 
кўпайиши. Мижозлар жалб этиш, уларнинг қизиқишини 
орттириш мақсадида янги турдаги маҳсулотлар ишлаб 
чиқарилади. К
онгломерат ди версификация
– фирмада ишлаб 
чиқарилаётган маҳсулот турларини технологик жараён бўй
-
ича ҳам, товарлар турлари бўйича ҳам, бозордаги турлари 
бўйича ҳам умуман ўхшаш бўлмаган товарлар билан тўлди
-
риш.
Диверсификация стратегияси – корхона фаолияти
-
ни мавжуд маҳсулотлар ва бозорлар турини кенгайтириш 
орқали ривожлантириш стратегиясидир. Диверсификация 
стратегияси корхоналарнинг ишлаб чиқариш ва тижорат фа
-
олиятини ривожлантиришнинг энг етакчи замонавий тенден
-
циялардан бири ҳисобланиб, у орқали корхоналарни бозор 
шароитида вужудга келадиган турли қалтисликларга бўлган 
рақобатбардошлигини оширади. Диверсификация стратегия
-

---

103
си – корхоналарда янги маҳсулотлар ишлаб чиқариш лини
-
яларини ишга тушириш, қўшма корхоналар тузиш, бошқа 
корхоналарни сотиб олиш ва бошқа турли услубларда амалга 
оширилиши мумкин.
Дивиденд – акциядорлик жамиятига тегишли даромад
-
нинг бир қисми бўлиб, уни ҳар йили акциядорлар орасида 
уларда мавжуд бўлган акцияларнинг тури ва сонига қараб 
тақсимланади. 
Дивиденд