Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Мулкдан фойдаланиш – бу мол-мулкнинг иқтисодий 
фаолиятда ишлатилиши ёки ижтимоий ҳаётда қўлланилиши.
Мулкка эгалик қилиш – мулкдорлик мулкнинг унинг 
эгаси қўлида сақланиб туришини билдиради ва яратилган 
моддий бойликларни ўзлаштиришининг ижтимоий шаклини 
ифодалайди.
Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш – давлат мул
-
кига асосланган давлат корхоналари ва ташкилотларини 
нодавлат мулкчилигига асосланган ширкатларга, фермер 
ва ижара корхоналарига ҳамда давлатга қаришли мулк бўл
-
майдиган бошқа субъектларга айлантиришдир. 
Хусусийлаш-
тириш –
мулкка эгалик бўлиб, мулкнинг давлатдан хусусий 
шахсларга ўтиши. 
Давлат тассарруфидан чиқариш
– бу дав
-
лат мулки ҳисобидан бошқа нодавлат мулк шаклларининг 
вужудга келтирилиши.
Мулкни тасарруф этиш – бу мол-мулк тақдирини 
мустақил ҳал қилиш.
Мулкчилик ва мулкий муносабатлар. “Мулкчилик” 
тушунчаси ва мулкчилик муаммоси асрлар давомида жуда 
кўп соҳанинг билимдонлари, файласуф ва ҳуқуқшунослар, 
тарихчи ва иқтисодчилар, социологлар ва сиёсатшунослар
-
ни қизиқтириб келган бўлиб, шу кунда ҳам бу муаммо дол
-
зарблигича қолмоқда. Иқтисодий мактабларнинг вакиллари 
мулк ва унинг моҳиятига турлича таьриф берганлар. Ғарб 
иқтисодчилари мулкчилик деганда инсоннинг буюмларга 
бўлган муносабатини тушунадилар. Император Юстиниан 
Vнинг “Рим давлати ҳуқуқи” асарида мулкка эгалик қилиш 
фойдаланиш ва уни тасарруф қилиш ҳуқуқи деб ифодалаган. 

---

260
Бу таърифда “ҳуқуқи” ва “эгалик қилиш” деган жумлалар 
ҳамда “фойдаланиш” ва “тасарруф этиш” деган сўзлар ғарб 
таълимотида ўз аксини топган. XVII асрда Прудон: “Мулк
-
ка эгалик қилиш ўғрилик” – деб таъриф берган. Демак, у 
кимдир мулкдан маҳрум бўлишини назарда тутган. Киши
-
лар ўртасидаги иқтисодий муносабатлар энг аввало ишлаб 
чиқариш жараёнининг ўзи тақозо этадиган мулк муноса
-
батларидир. 
Мулкчилик муносабатлари
– бу мулкка эгалик 
қилиш, уни тасарруф этиш, ундан фойдаланиш ва ўзлашти
-
риш жараёнида вужудга келадиган муносабатлардир.