Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Аҳоли даромадлари – бу, аҳоли ёки унинг оила аъ
-
золари томонидан маълум давр ичида олинган ёки ишлаб 
чиқарилган пул ва натурал маблағлар йиғиндисидир. 
Аҳоли 
даромадлари
– аҳолининг маълум вақт давомида пул ва на
-
турал шаклда олган даромадлари миқдори. 
Аҳолининг пул 
даромадлари
меҳнаткашлар учун иш ҳақи ҳисобидаги бар
-
ча пул маблағлари тушуми; пенсиялар, стипендиялар, турли 
нафақалар; мулкдан фоиз, дивидендлар, рента кўриниши
-
даги даромадлар; акциялар, қимматбаҳо қоғозлар, кўчмас 
мулк, чорва ҳайвонлари, томорқа хўжалиги маҳсулотлари, 
турли буюмлар ва бошқа товарларни сотишдан тушадиган 
пул тушумлари, турли хизматлар кўрсатиш учун ҳақлар ва 
ҳоказолардан ташкил топади. 
Аҳолининг натурал даромад
-
лари
– қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг барча тушумла
-
ри: деҳқончилик, чорвачилик, паррандачилик маҳсулотлари, 
боғ-қўрғон, сабзавот-полиз экинлари участкаси, шахсий 
томорқа табиат инъомларидан шахсий, оилавий эҳтиёжлар 
учун тайёрланадиган маҳсулотлар каби тушумлардан иборат. 
Номинал даромадлар
– пул кўринишида олинган даромад
-
лардир. 
Реал даромадлар
истеъмол нархларининг индексига 
қараб тузатилган жорий даврдаги номинал пулли даромад
-
лардир. 
Аҳолининг реал даромадлари
 – нарх даражаси ўзга
-
ришини ҳисобга олиб, аҳолининг ихтиёрида бўлган даромад
-
га сотиб олиш мумкин бўлган товар ва хизматлар миқдори, 

---

24
яъни, аҳолининг ихтиёрида бўлган даромаднинг харид 
қуввати.
Аҳоли даромадларининг табақалашиши. Иқтисодий 
адабиётларда аҳоли даромадлари табақалашишининг са
-
баблари қуйидагича изоҳланади: 1) одамлар ўз ақлий 
қобилиятлари билан ажралиб турадилар, иқтисодий наза
-
рия эса турли табиий хусусиятларга эга бўлган шахслар иш 
ҳақлари нотенглиги асосли эканлигини кўрсатиб бермоқда; 
2) одамлар турлича мерос оладилар, бундай мерос улар
-
нинг айримларига даромадлар борасида устунлик беради; 
3) янги яратилган қиймат (ялпи даромад)нинг меҳнат ва 
капитал ўртасида адолатсиз тақсимланиши; 4) меҳнат бо
-
зорларидаги камситишлар, бу камситиш ходимларга тенг 
меҳнат учун турлича иш ҳақи тўланишида ифодаланиши; 
5) инфляциянинг юқорилиги, у фуқаролар жамғармаларини 
қадрсизлантириб қўйиши ва белгилаб қўйилган иш ҳақи ола
-
диган ходимларнинг даромадларини пасайтириши мумкин.
Аҳоли зичлиги – муайян ҳудудда аҳолининг жойла
-
шув даражаси. Мамлакат аҳоли сонини шу жой майдони
-
га тақсимлаш (одатда 1квадрат километрга тўғри келадиган 
аҳоли сони) билан ҳисобланади.