Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази

Тизимли тахлил хақида
Келажакда, деярли барча тадқиқотлар тизимли таҳлил асосида бажарилади. Тизимли таҳлилга ҳар хил ёндошишлар бўлиб ва унга бағишланган кўп ишлар бор. Аммо, айрим сабабларга кўра, тизимли таҳлил мураккаб жараён бўлиб кўриниши мумкин. Кўп ҳолатларда тизимли таҳлилни тизимнинг синтези сифатида тушунилади, тизимга тўлиқроқ эътибор бермасдан ва масалани ечимини топиш кетма-кетлигини аниқламасдан, аниқланиши лозим бўлган ечимга қўйиладиган талаблар белгиланади, оптимал ечим қидирилади.
Тизимли таҳлил асосида изланувчи камида учта поғонада масалани аниқлаши ва ечимини топишга интилиши мумкин бўлади:
тадқиқ этилаётган объект - тизим тўғрисидаги ўз тушунчаларини ва дунёқарашини кенгайтириши, чуқурлаштириши;
тадқиқ этилаётган объект-тизим элементларининг ўзаро муносабатини аниқлаши, янги хусусиятларини топиши;
ўзини қизиқтирувчи тизим ишининг самарадорлигини ошириши.
Аввал текширилаётган объект - тизим битта иерархик босқичда кўрилган, сўнгра танланган тизимдаги жараённинг макро ва микрокинетикасига таъриф берилган (икки иерархик сатҳдаги таҳлил). Қарор қабул қилиш жараёнида, тизим ичидаги иерархик сатҳлардаги жараёнларни таҳлил этиш асосида катта тизимни таҳлил этиш кераклилигига, оралиқдаги иерархик босқичлар тизимларини етарли даражада ўрганишга яхши эътибор бермаслик кузатилмоқда. Мисол учун, технологияларни ташкил қилишда, атом-молекуляр даражадаги жараёнларни таҳлилидан (оралиқдаги тизимларни яхши таҳлил қилмасдан) технологик линияларни ташкил қилишга сакраб ўтилишини келтириш мумкин¹.
Тизимлар назарияси ва тизимли таҳлил терминлари, ёки қисқача тизимли ёндошиш, ҳозирча стандарт талқинига эга эмас. Фан хронологияси, тизимлар назарияси ва тизимли таҳлилни ўтган аср ўрталарида пайдо бўлганлигини таъкидлашига қарамасдан, бу тушунчалар Одаматодан бошлаб ишлатилаётганлигини билиш қийин эмас. Тизим тушунчасининг таърифида ҳам кўплаб вариантларни топиш мумкинки, уларнинг бир қисми чуқурроқ фалсафий ёндошишга асосланган, қолган қисми эса, тизимдаги амалий масалалар ечимини топишга ундайдиган оддий ҳолатларга асосланган бўлади².