Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

III.НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
1-мавзу
: 
ЎзРда Давлат санитария назорати. Аҳолини санитария-
эпидемиологик осойишталигини таъминлаш.
 
Режа: 
1.
 
Тиббий профилактика иши, мақсад ва вазифалари.
2. Давлат санитария назорати, унинг мазмуни, мақсади, вазифалари ва 
ташкиллаштирилиши. 
3. 
ЎзРнинг “Аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталиги 
тўғрисида”ги Қонуни. 
Таянч иборалар:
тиббий профилактика иши, врач умумий гигиенист эпидемиолог, давлат 
санитария назорати,
 
аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталиги, 
санитария-гигиена тадбирлари ва эпидемияга қарши тадбирлар, санитария-
эпидемиологик вазият
 
Ўзбекистон Республикаси президенти И.А.Каримов Республикада 
экологик ҳолатни яхшилаш ва эпидемиологик барқарорликни таъминлаш 
мақсадида
―Аҳоли, айниқса болаларни юқумли касалликлар ва 
эпидемиялардан ишончли ҳимоя қилишни таъминлайдиган санитария-
эпидемиология хизмати тизимини янада мустаҳкамлаш, ҳамда унинг 
самарадорлигини ошириш лозим‖ – 
деб
 
таъкидлаганлар. Бу ишларни 
амалга оширувчи юқори малакали мутахассисларни ТТА тиббий 
профилактика факультети ҳамда унинг Фарғона филиали ва ТошПМИнинг 
Нукус филиали тайѐрлаб беради.
Атроф-муҳитни асраш, инсон саломатлигига салбий таъсир этувчи 
омилларни бартараф қилиш ва турли касалликларни олдини олиш тиббий 
профилактика йўналиши фанларининг асосий вазифаси ҳисобланади. Тиббий 
профилактика иши йўналишидаги шифокорларнинг меҳнати туфайли 
Республикамизда вабо, ўлат, безгак, куйдирги, полиомиелит каби ўта оғир 
юқумли касалликлар бартараф этилди. Ҳозирги кунда республикамизда 
санитар-гигиеник, эпидемиологик ва радиацион хавфсизлик барқарор бўлиб 
бошқа давлатлардан ўта хавфли юқумли касалликларнинг кириб келишига 
йўл қўйилмаяпти.
Тиббий профилактика иши таълим йўналишининг ривожланиш тарихига 
қисқача тўхталиб ўтамиз. 1920 йилда Туркистон давлат университети 
ташкил этилган бўлиб унинг таркибида тиббиѐт факультети бўлган. 1931 
йилда факультет Ўрта Осиѐ тиббиѐт институти номи билан универститетдан 
ажралиб чиқади ва 1935 йилда Тошкент тиббиѐт институти деб қайта 
номланади. Институт таркибида даволаш-профилактика, оналик ва 
болаликни ҳимоя қилиш, санитария-профилактика ва стоматология 

---

27 
факультетлари бўлган. 1933 йилдан санитария-профилактика факультети 
санитария-гигиена факультети деб қайта номланган. 1992 йилдан ҳозирги 
вақтгача тиббий профилактика факультети деб юритилади.
ТТАнинг тиббий-профилактика факультети санитария эпидемиология 
соҳасидаги юқори малакали мутахассисларни тайѐрлайдиган Ҳамдўстлик 
давлатларидаги 33та факультетлар орасида нуфузли ўринга эга бўлган бири 
бўлиб, республикамизда таянч факультет ҳисобланади. Факультет 6 йиллик 
ўқиш муддатида врач умумий гигиенист эпидемиолог мутахассисларини 
тайѐрлайди. 
Тиббиѐт 
соҳасида 
ўтказилган 
ислоҳатлар 
аҳолига 
кўрсатиладиган тиббий ѐрдам ва санитария хизматини юқори поғонага 
кўтарди. ДСЭНМ янги асбоб- ускуналар, лаборатория анжомлари, замонавий 
информацион 
технологиялар 
билан 
таъминланмоқда. 
Бу 
эса 
тингловчиларимиздан соҳага оид билим ва кўникмаларни пухта эгаллашини 
талаб этади. 
Врач умумий гигиенист эпидемиолог - етарли билим ва кўникмаларга эга, 
кенг омма ва алоҳида гуруҳлар орасида аҳоли саломатлигини сақлаш ва 
мустаҳкамлаш, касалланишни олдини олиш бўйича давлат санитария ва 
эпидемиология назоратини ўтказиш, касбий вазифаси доирасида ҳолатни 
таҳлил қилиш, чора-тадбирлар ишлаб чиқиш ва амалга оширишга қодир 
юқори малакали врач.
Факультет битирувчиларининг асосий функционал вазифалари 
қуйидагилардан иборат: 

Аҳолининг эпидемиологик барқарорлигини таъминлаш; 

Истеъмол бозорида истеъмолчиларнинг ҳуқуқи ҳимоялашини назорат 
қилиш; 

Профилактик, гигиеник ва эпидемияга қарши чора-тадбирларни 
ташкиллаштириш ва уларни ўтказишда иштирок этиш; 

Инсон ҳаѐти фаолиятидаги экологик муаммоларни ечиш ва башорат 
қилиш;

Аҳолининг саломатлик ҳолатини ўрганиш, ташқи муҳит омиллари 
ҳамда ишлаб чиқариш муҳитининг аҳоли саломатлигига салбий 
таъсирини ўрганиш, соғломлаштирувчи чора-тадбирларни ишлаб 
чиқиш, ташкиллаштириш ва уларнинг самарадорлигини гигиеник 
баҳолаш.
Врач умумий гигиенист эпидемиологнинг иш ўрни

Республика, вилоят ва туманларнинг ДСЭНМлари; 

Республика карантин ва ўта ҳавфли касалликлар профилактикаси 
илмий маркази ва унинг филиаллари, дезинфекцияловчи ва санитар 
назорати пунктлари; 

Тиббий 
санитария 
қисмлари, 
кўп 
тармоқли 
шифохоналар, 
поликлиникалар ва бошқалар; 

ОИТСга қарши кураш маркази ва унинг филиаллари; 

---

28 

Илмий текшириш институтлари; 

Ўзбекистон ҳаво йўллари ва темир йўллари тизимидаги ДСЭНМлари; 

Тиббиѐт санитария қисмлари (Ички ишлар вазирлиги; Миллий 
хавфсизлик хизмати; Мудофаа вазирлиги). 
Давлат санитария назорати – бу санитария қонунларини бузилишини 
олдини олиш, аниқлаш ва уларга чек қўйишга қаратилган санитария – 
эпидемиология хизматининг фаолиятидир. ДСН ЎзРнинг «Аҳолининг 
санитария-эпидемиологик осойишталиги тўғрисида»ги қонуни асосида 
амалга оширилади. Ушбу Қонуннинг мақсади аҳолининг санитария-
эпидемиологик осойишталиги соҳасидаги муносабатларни тартибга 
солишдан иборат.