Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган


Кəръмдъ кордъ, бəргдъ уздъ, бърɔвдъ кордъ, бəлъқтъ пъшърдъ



Download 1,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/135
Sana28.02.2022
Hajmi1,51 Mb.
#475199
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   135
Bog'liq
Ozbek dialektologiyasi. Nigora Murodova (5)

Кəръмдъ кордъ, бəргдъ уздъ, бърɔвдъ кордъ, бəлъқтъ пъшърдъ 
каби.
Жўналиш келишигининг 
[-гə]
формасидан ташқари 
[ə, -йə] 
вариантлари ҳам бор: 
[-ə]: ше: р+ə, бе: р+ə, у: р+ə, бетъм+ə 
каби. [-йə]: бу 
кўпроқ унли билан тугаган сўзларга қўшилади: 
тепəйə, кочəйə. 
Қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда ўрин-пайт келишиги ва жўналиш 
келишиги аралаш ҳолда қўлланилиши кузатилади: 
уйгə отъръптълə 
(уйда 
ўтирибдилар), 
мəктəпгə оқъймəн.  


116 
Қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда чиқиш келишигининг 
[-зəн]
ассимилятив варианти Самарқанд-Бухоро шеваларида учрайди: 
ɔллъздəн 
кетɔптъмъ? пɔллъззəн хəндəлəй ɔп келɔптъ 
каби.
Мазкур
 
лаҳжадад
а[у, бу, шу, ўшə] 
кўрсатиш олмошлари қиёсни 
ифодаловчи 
[-дек // -дəкə] 
қўшимчаларини олганда фонетик ўзгаришларга 
учрайди: 
уннɔғ, буннɔғ, шуннɔғ, мундɔқ
каби. Кўрсатиш олмошининг 
[унақанги, бундақа] формалари ўзбек шеваларида турли кўринишларда 
келади: 
[-чъкън, 
қъчън, -чън]
формалари билан ифодаланади: 
бунəқəйчъкън, бунəйқъчън, унəйчън 
тарзидаги формалари шу шеванинг 
ўзига хос хусусиятларидан бири ҳисобланади 
Тошкент шевасида ҳозирги замон давом феъли -
вɔт бɔрвɔттъ, 
айтвɔттъ; 
шарт феълининг I ш кўплиги –
вуз, -мъз, 
II шахс 
-йъз
, ўтган 
замон феълининг I- ш кўплиги -
мъз, - вуза, -
вуз, 
II ш
-ъз
орқали ясалади. 
Наманган шеваларида –
ут: борути, келуттъ
шакллар қўлланилади.
Ҳозирги замон давом феълининг 

Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish