Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

Лингвал гармония – 
унлиларнинг
 
қаттиқ ва юмшоқлигига кўра 
оҳангдошлиги. Ўзбек шеваларида унлиларнинг лингвал гармонияси турли 
кўринишга эгадир. Сингармонизмли шеваларда бу қонун тўлиқ сақланган. 
Бу қонунга кўра сўз таркибининг дастлабки бўғинида олд қатор унлилар 
қатнашган бўлса, кейинги бўғинларда олд қатор унлилари
[и, у, е, э, ə, о]
иштирок қилади. Бундай сўзларда тил орқа ундошларидан саёз тил орқа
[к, 
г]
ундош товушлари келиши мумкин. Сўзларнинг дастлабки бўғинида тил 
орқа 
[ ы, у, о, а, 
ɔ
]
унлиларидан бирортаси қатнашса, кейинги бўғинларда 
ҳам ана шу унлилардан бири иштирок этади. Шу унлилар иштирок этган 
сўзларда чуқур тил орқа ундошлари 
[қ, ғ]
иштирок этиши мумкин. Бундай 
икки категорияга бўлинган сўзларга қўшиладиган қўшимчалар ҳам шу 
сўзлар таркибидаги товушларга мослашади: 
бəрəлмəсəк, корсəтгəн, 
кəптəрлəр, кенглък, ишға, атларға, қызықрақ, бағдарчылық. 
С
ингармонизмли шеваларда сингармонизм қонунидан четга чиқиш 
учрайди. Қипчоқ шеваларида 
сен
кишилик олмоши жўналиш келишиги 
қўшимчасини олганда, сингармонизм қонунига бўйсунмайди: 
Сэн-сэған 
//саған каби. 
Феъллар, кўмакчи, юклама ва аффикслар сингармонистик 
жуфтликка эга. Шунинг учун уларнинг олд қатор ёки орқа қатор 
вариантлари қўлланилади. 
экан, эмəс
кўмакчи феъллари
: ə
лг
əнəк 
əн~турғанəкəн~
тур
ған əкəн; джаман əмəс ~джаман эмəс~йаманəмəс 
каби. 
2) Лабиал гармония. 
Ўзбек шеваларида лабиал гармония (лаб оҳанги) 
лингвал сингармонизмга нисбатан кам учрайди. Лабиал сингармонизм 
прогрессив ассимиляциянинг бир кўриниши бўлиб, сўзларнинг иккинчи ва 
ундан кейинги бўғинларида учрайди. Лабиал сингармонизм қонунида 
сўзнинг ўзак негизларида лабланган унлилар