Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Logopsixologiyaning metodlari
Kuzatish metodi. 
Bu metodga ko'ra kuzatish aniq reja asosida 
olib borilishi va natijalar qayd varag'iga yozib borilishi kerak. Bola 
kuzatilayotganini bilmasligi lozim. Agar bola bu holatdan xabar- 
dor bo'Isa, bu m etod tabiiyligini, haqqoniyligini yo'qotadi. Kuzatish 
jarayonida tekshiruvchi faqat bolaning tashqi holatlarini ko'rishi 
m um kin: bolaning amaliy faoliyati, m a ’noga ega xarakterlari va h.k. 
Biroq psixolog tashqi holatlarni kuzatish bilan cheklanmay, m ana
131

---

shu tashqi holatlar zam irida yashiringan psixik jarayonlar sifat va 
holatlarini to'g'ri aniqlay bilishi lozim. Kuzatish metodida asosiy 
urg'u tashqi holatlarni t a ’riflashga emas, ulardan to'g'ri xulosalar 
chiqarishga qaratiladi.
Produktiv faoliyatni tahlil qilish metodi. 
Bola faoliyati m ah- 
suliga bolalar chizgan rasmlar, applikatsiya, qurish-yasash, turli 
o'yinchoqlar, yasagan narsalari, ular tom onidan yozilgan she'r va 
ertaklar kiradi. Bunda bolalarning o'z ixtiyorlariga ko'ra mustaqil 
bajargan faoliyat m ahsuli alohida ahamiyatga ega. Masalan: bola 
rasmda aks ettirgan predmet bilan bolaning tasavvuri o'rtasidagi 
aloqani aniqlash m um kin.
Laborator va tabiiy eksperim ent m etodi. 
Lab orator eksperiment 
laboratoriya sharoitida, m axsus q o 'lla n m a va vositalar y o rd am i­
da amalga oshiriladi. Bunda tekshiriluvchi o 'z in in g teksh irila- 
yotganligini biladi. N o ta n ish sharoit, ayniqsa, a p p a ra tu ra la rd a n
foydalanish bolaga o 'zgacha t a ’sir etib, uning xulq-atvorida, 
o 'zin i tu tishida o'z garishlarga olib kelishi m u m k in . Bola hatto 
to p shiriq larni bajarishdan bosh tortishi m u m k in . S huning uchun 
eksperim ent jarayonida qiziqarli o 'y in la rd a n foydalanish tavsiya 
etiladi.
Tabiiy eksperiment kundalik tabiiy sharoitda (dars, muloqot, 
o'yin) olib boriladi. Bunda bolalar ularga tavsiya etilayotgan o'yinlar, 
topshiriqlar m a ’lum bir m aqsadda berilayotganini bilmaydilar.
M aktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga nisbatan qo'llaniladigan 
tabiiy va laborator eksperiment m etodlarida keskin farqlar kuzatil- 
maydi, chunki har ikkalasida ham bolalar o'zlari uchun qiziqarli 
bo'lgan faoliyat turi bilan mashg'ul bo'ladilar.
Psixologik-pedagogik tadqiqot vazifalarini bajaruvchi eksperi­
ment psixologik-pedagogik eksperiment deb nomlanadi.