O’lchash usullari va vositalari

1- topshiriq. Qo‘zg‘aluvchan chulg‘amli elektromagnit o‘zgartkich.
2- topshiriq. Kengayish termometrlari ishini o’rganish va tadqiq qilish.
3- topshiriq. Manometrik termometrlar ish prinsipini o’rganish.
1- topshiriq. Qo‘zg‘aluvchan chulg‘amli elektromagnit o‘zgartkich.
Elektromagnit o‘lchash o‘zgartkichlarida o‘lchanayotgan noelektrik kattaliklar materialning magnit xossalari hisobiga unga proporsional bo‘lgan elektrik kattalik (e.yu.k. yoki tok) ka va R, L, C, M parametrlariga aylantiriladi. Qo‘llaniladigan elektromagnit o‘lchash o‘zgartkichlaridan induksion, induktiv, transformator va magnit qisiluvchi o’lchash o’zgartkichlarikeng tarqalgan.
O’lchash o’zgartkichlari vazifasi va ishlash prinsipiga ko‘ra klassifikatsiyalanadi. Ular vazifasiga ko‘ra mexanik, gidravlik, issiqlik, kimyoviy, biologik, pnevmatik va boshqa kattaliklar o’lchash o’zgartkichlariga bo‘linadi. Generator o’lchash o’zgartkichlarida o‘lchanayotgan noelektrik kattalik unga proporsional bo‘lgan e.yu.k. yoki tokka o‘zgartiriladi.
Ularga elektromagnit, induksion, termoelektrik (termojuftliklar) yezoelektrik va galvanomagnit o’lchash o’zgartkichlarikiradi. Parametrik o’lchash o’zgartkichda o‘lchanayotgan kattalik qarshilik, induktivlik, o‘zaro induktivlik va sig‘im kabi elektr zanjirining parametrlariga o‘zgartiriladi. Ularga elektromagnit (induksion, transformator va magnit qisiluvchi), termorezistor, optoelektrik (fotorezistorlar, fotodiodlar va fototranzistorlar), elektrokimyoviy (elektrolitik), rezistiv va elektrostatik o’lchash o’zgartkich kiradi
Elektromagnit induksiya hodisasiga asoslanib, chiziqli yoki burchak tezligi ularga proporsional bo‘lgan e.yu.k. yoki tokka aylantiriladi. Induksion o‘zgartkichlar qo‘zg‘almas magnit va qo‘zg‘aluvchan g‘altak (a, b rasmlar) yoki qo‘zg‘aluvchan magnit va qo‘zg‘almas g‘altakli ko‘rinishida (d rasm) yasalishi mumkin. Bu qurilmalar ko‘pincha taxogeneratorlar deb ataladi. Ularning o‘zgartirish funksiyasi (statik xarakteristikasi) deb, chiqish kuchlanishi (U) yakorning aylanish tezligi ga bog‘liqligiga aytiladi: U = k, bu yerda: k – taxogenerator doimiysi. Real ish sharoitlarida chiqish kuchlanishi qiymatiga yakor reaksiyasi va kontakt qarshiligi o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Induksion chulg’amli o‘zgartkichlar konstruksiyalari