Оила кутубхонаси бахтли бола маънавияти

“
Ўйин бола учун ўйин 
эмас, воқеликдир.
Ушинский. 

---

97 
Болалар уч ёшга қадам қўйганларида тарбиячи уларга «Оқ қуёнча 
ўтирибди», «Қопток», «Қокилдор товуқча» сингари қисқа-қисқа шеърлар 
билан ижро этиладиган ҳаракатли ўйинларни ўйнатиши мумкин. Бу 
ўйинларда болаларнинг ҳаракатлари гўё тарбиячи ўқиб турган текст билан 
белгиланаётгандек бўлади. 
Ўйинларни жуда жонли ва таъсирчан қилиш учун белгилар 
(атрибутлар)дан фойдаланиш мумкин. Белгилар оддий ва болалар учун 
тушунарли бўлиши керак: мушук, ит, товуқча ҳамда бошқа нарсаларнинг 
бошлари тасвирланган қалпоқчалар. Уларни ҳамма болаларга кийдириб 
ўтирмаслик лозим. Чунки бундай қилиш болаларни ўйиндан чалғитиб, кўп 
вақтни олади. Белгилар онабошига кийдирилади (биринчи кичик гуруҳда, 
одатда, тарбиячи онабоши бўлади). 
Болалар тўрт ёшга қадам қўйганда уларнинг ўйнайдиган қоидали 
ўйинлари сюжетли-ролли ўйинлардан аниқ ажратилади. Тўғри, уларнинг 
қоидалари ҳали сюжетга жуда боғлиқ бўлади. 
Тарбиячи иккинчи кичик ва ўрта гуруҳларда қоидали ўйинлар ўйнаётган 
пайтда болаларнинг қоидаларни эслаб қолишларига, ўйии бошланишидан 
олдин катталарнинг ёрдами билан қоидаларни эслаб олишларига эришишга 
интилиши лозим. Болалар беш ёшга қадам қўйганларида уларга ҳаракатли 
ўйин- ларни катталарнинг ёрдамисиз ўйнатиш керак. Бунинг учун тарбиячи 
болаларни уч кишидан иборат кичикроқ гуруҳга бирлаш- тиради, улар билан 
ўйнай бошлайди (қоидани эслатади, роллар- ни тақсимлайди), бир-икки 
марта болалар билан бирга ўйнайди, кейин уларнинг ўзларига мустақил 
ўйнашни таклиф қилади. Бунда тарбиячи болаларни кўздан қочирмайди, агар 
болалар қий- налиб қолсалар, уларга ёрдамлашади. 
Болаларга 
ҳаракатланиш 
истагини 
туғдирувчи 
ўйинчоқлардан:коптоклар, шарлар, автомобиллар ва бошқалардан мустақил 
фойдаланиш тавсия этилади. Болаларнинг бу ўйин- чоқлардан самарали 
фойдалана олишларига эришиш учун тарбиячи ўйинчоқларни қандай ўйнаш 
кераклигини кўрсатиб беради.
Тарбиячи ҳаракатли ўйинларни асосан сайрларда, жисмоний тарбия 
машғулотларида ўтказади. Бу ўйинларни ташкил қилиш- да ўйинларнинг 
аста-секин мураккаблашиб боришида, ҳар хил ҳаракатлар қўлланиладиган 
ўйинлардан фойдаланишда болалар коллективини уюштириш формаларида 
ифодаланадиган система бўлиши жуда муҳимдир. 

---

98