Оила кутубхонаси бахтли бола маънавияти

Талаб
- тарбиялаш мақсадида боладан бирор нарсани қаъият 
билан сўраб туриш. 
Тасалли бермоқ 
- муваффақиятсизликка учраган болани юпатиш, 
кўнгил кўтариш учун гапирмоқ, иш-ҳаракат қилмоқ.
Таъбирламоқ
- болада. Синф аҳлида, жамоат аҳлида учраб 
турувчи ҳатти-ҳаракатларни сифатламоқ.
Таъкидламоқ 
- болалар билан ўтказилган ҳар бир вазиятда, уларга 
малол келмайдиган аҳлоқий мазмунни уқтириб, тайинлаб бермоқ. 
Тақдирламоқ 
- ўқувчини, фарзандни қадрламоқ, муносиб 
баҳоламоқ, болага унинг қадри бор эканлигини сездирмоқ.
Тақиқламоқ 
- тарбиявий мақсадда болага, ўқувчига бирон 
нарсани маън этмоқ. 
Таҳсинламоқ 
- ўқувчини, фарзандни “балли”, “офарин” каби 
сўзлар билан қарши олмоқ, мактаб юксак баҳоламоқ.
Тенглашмоқ 
- бола, ўқувчи бирор тақсинга сазовор иш қилганда 
унинг ҳатти-ҳаракатини энг ҳурматли, азиз кишилар ҳулқига 
қиёслаш, ёмон иш қилганида эса ўз қишлоғи, маҳалласи, 
ҳудудидаги “ёмон” деб нлм қозонган шахс ҳулқига ўхшатмоқ, 
таққосламоқ.
Тергамоқ 
- вақти-вақти билан болага етарли давражада 
қаттиққўлликни намоён қилиб, текшириб, ножўя ҳатти-
ҳаракатлари учун койиб “йўли”дан қайтариб туриш.
Уялтирмоқ 
- номаъқул қилиғи учун болага ўта ноқулайлик 
туғдириш, ҳижолат, андиша, номус қилдирмоқ.
Шавқлантирмоқ 
- боланинг хулқи, ўқишидаги муваффақиятлари. 
Келажагига ғоят мамнунлик ҳисси билан берилмоқ, руҳий 

---

66 
кўтаринкилик билан қизиқмоқ, завқланмоқ ва завқлантирмоқ, 
қаноатлантирмоқ.
Эркалатмоқ 
- ўғил болани “қўзичоғим”, “шеърим”, қиз болани эса 
“оппоғим”, “онажоним” дея силаб-сийпаламоқ, суймоқ.
Ялинмоқ 
- агарда бошқа хил усул кор қилмаслигига кўз етса, бола 
қалбида меҳрни янгилаш, уйғотиш мақсадида уни бирор нарсага 
кўндириш учун илтимос қилмоқ; ўтиниб сўрамоқ. 
Яраштириш
– оилада, синфда баъзан учрайдиган ўзаро уруш-
жанжални тўхтатиш, уришмасликка аҳд қилдирмоқ, муносабатни 
яхшиламоқ, тотувлаштирмоқ.
Ўйнамоқ
- бола билан унда ижобий сифатларни ривожлантириш, 
салбий сифатларни йўқотиш мақсадига йўналтирилган маълум 
қоида ва усуллар билан ижро этиладиган ўйинларни бирга ўйнаш 
усули.
Ўргатмоқ
- болага бирор иш ҳаракат (масалан, чой дамлашни, 
турли жой, вазиятларда ўзини тутишни, гапиришни ва ҳ.к.) 
бажариш усулини, йўл-йўриғини тушунтирмоқ, билдирмоқ ва шу 
ишни мустақил бажара оладиган қилмоқ.