Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

ОДОНТОГЕН ЎСМА ВА ЎСМАСИМОН ҲОСИЛАЛАР
.......................... 
Амелобластик фиброма (юмшоқ одонтома).......................................................... 
Жағ кисталари........................................................................................................... 
Жағларнинг хавфли ўсмалари................................................................................. 
Жағларида хавфли ўсма бўлган беморларни даволаш принциплари................................ 
Ўсманинг абластик принципда олиниши............................................................. 
Бўйиннинг туғма кисталари ва оқма йўллари
.....................................................................
Назорат саволлари....................................................................................... 
 
 
10 

---

СЎЗ БОШИ 
Мазкур дарслик стоматология факультети талабаларини ўқитиш учун Давлат 
Таълим стандарти ва “Болалар жарроҳлик стоматология” фанини намунавий 
дастури асосида ёзилган талабларга жавоб беради. Дарслик 8-бобдан иборат. 
Биринчи бобда ҳомилани ривожланишидан то мактабгача бўлган даврда юзни 
ривожланиши боғлиқ хусусиятлар қисқа келтирилган. Оғиз бўшлиғи аъзоларида 
ривожланиш билан боғлиқ анатомик ўзгаришларга катта эътибор берилган. 
Иккинчи 
бобда, 
болалар 
стоматологиясида 
маҳаллий 
ва 
умумий 
оғриқсизлантириш ёритилган. Унда замонавий оғриқсизлантирувчи эритмаларни 
хусусиятлари, болаларни ёшини эътиборга олган ҳолда маҳаллий 
оғриқсизлантиришни барча услублари баён этилган. Алоҳида стоматологик 
аралашувларда болани руҳий ҳолатидаги тангликни бартараф этишда поликлника 
шароитида премедикацияда қўлланиладиган дорилар, уларни дозаларини, болани 
ёшини эътиборга олган ҳолда келтирган. 
Учинчи бобда, болаларда юз-жағ соҳаларини ўткир ва сурункали яллиғланиш 
касалликлари ёритилган. Бу бобда периодонтитлар, уларни радикал даволашга 
кўрсатмалар, болаларда тиш олиниши билан боғлиқ асоратлар ёритилган. Бу 
бобни асосий қисмини одонтоген (жағлар периостити, остеомиелити ва жағлар 
атрофи юмшоқ тўқималарни яллиғланиши) касалликларини болаларга хос 
хусусиятлари келтирилган. 
Тўртинчи боб, болалар сўлак безларини касалликларига бағишланган. Эътиборга 
лойиқ бўлгани сўлак безларини анатомиясига ва физиологиясига оид қисқача 
маълумот берилган. Бу бобда болаларда кўп учрайдиган бактериал 
сиалоденитларни юқумли сўлак безлар касаллиги-эпидемик паротитни 
фарқлашни келтирган. 
Бешинчи бобда, “Болалар юз-жағ тўқималари ва аъзолари жароҳатлари”нинг 
ўзига хос хусусиятлари ёритилган. Алоҳида юмшоқ тўқималарни механик термик 
ва электр токидан куйиш жароҳатларини болаларга хос клиник манзараси, ишлов 
бериш тартиби ёритилган. Болаларда тишлар, жағлар ва юз суякларини 
жароҳатлари алоҳида ёзилган. Маълумотлар болани юз-жағ тизимини 
ривожланиши билан боғлиқлигини сақлаган ҳолда келтирилган. 
11 

---

Олтинчи бобда, чакка-пастки жағ бўғими тузилиши ва вазифалари болаларни 
ўсиш даврлари билан боғланган ҳолатда ёзилган. Бўғим касалликларини 
болаларга хос кечишини ўз ичига олган тасниф келтирилган. Иккиламчи 
деформацияланувчи остеоартрозни ТТА болалар стоматология кафедрасида 
илмий асосланган даволаш комплекси келтирилган. 
Еттинчи бобда, “Юз ва жағларни туғма нуқсонлари”га бағишланган. Маълумки 
ТТАсида 50 йилдан ортиқ вақт давомида шу йўналишда кўплаб ватандош 
олимларимиз изланишлар олиб борган. Шулар қаторида Л.М. Обухова, Л.Е. 
Фролова, Э.У. Махкамов катта мерос қолдирган устозларимиз кашф этган 
усуллар ўқувчилар она тилида тушунарли ёзилган. ТТА болалар стоматологияси 
кафедрасида бугунги кунда нафақат ўзимизда кашф этилган усуллар борки 
Европа, АҚШ, Жанубий Корея ва бошқа мамлакатларда фойдаланиб келаётган 
усуллари ҳам келтирилган. 
Дарсликда юқори лаб ва танглай туғма нуқсонларини болалар стоматология 
кафедрасида ва бўлимида бугунги кунда ишлаб чиқилган ва қўлланилиб келаётган 
комплекс (жарроҳ, ортодонт, логопед) даволаш ёритилган. Алоҳида урғу 
ортодонтик даво ўтказишга қаратилган. 
Саккизинчи бобда, “Юз-жағ соҳаси юмшоқ тўқима”лари ва суякларининг 
ўсмалари ва ўсмасимон ҳосилаларига бағишланган. Бобда болаларда ўсмаларни 
дизонтогенетик ривожланиши, ташҳислаш ва даволашни замонавий усуллари 
ёритилган. Муаллиф ТТА кўп йиллар давомида олиб борилган шу йўналишдаги 
Н.Н. Мазаловани, Э.У.Маҳкамовни илмий изланиш натижалари дарсликда ўз 
ўрнини олган. 
Дарслик ўзбек тилида биринчи марта нашр қилинмокда, шу боис, 
камчиликлардан холи эмас, албатта. Муаллиф дарсликдан фойдаланилаётганда 
аниқланган камчиликларни тузатиш ва тўлдиришга қаратилган барча 
таклифларни қабул қилишга тайёр ва ўз навбатида, миннатдорчилигини 
билдиради. 
Профессор Азимов М.И. 
12 

---