Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Бурун ва унинг ёндош бўшлиқлари ривожланиши. 
Беш ойлик ҳомилада 
буруннинг ташқи юзаси дастлаб кичик ботиқлик (чуқурча) шаклида пайдо 
бўлади.7- ойда писта шаклидаги бўшлиқ атрофида деворлар ҳосил 
бўлади.Чақалоқнинг бурни кичик, бурун йўллари эса жуда тор бўлади. Пастки 
бурун йўли бўлмайди. Шунинг учун ҳаётининг биринчи кунлари шиллиқ парда 
шишганда, нафас олиш қийинлашади ва кўкракни сўра (эма) олмайди. 
Бурун бўшлиғининг шиллиқ пардаси нозик қон ва лимфа томирларига бой. 
Бурун, кекирдак ва ҳиқилдоқ тоғайлари юмшоқ бўлганлиги туфайли гоҳида 
28 

---

бурундан нафас олиш қийинлашиб қолади. Бурун бўшлиғининг шаклланиши 
ғалвирсимон суяк, юқори жағ ривожланиши, тишлар чиқиши алмашиши ва 
шиллиқ парда ҳолатига боғлиқ. Юз скелетининг ўсиши ва ўзгаришлари бурун ва 
унинг бўшлиқлари ўсишига таъсир қилади. Соғлом болаларда буруннинг тери-
тоғай қисми суяк қисмига нисбатан тез ўсади. 10–13 ёшларда ўсиш асосан 
тугайди. Бурун пастки йўли 6-ойда пайдо бўлиб, 13ёшгача ўсиб боради. Бурун 
бўшлиғининг ўсиши юқори жағ ўсиши билан биргаликда кечади. 
Чақалоқларда юқори жағ бўшлиғи, латерал деворида жойлашган чуқурча 
шаклида бўлади. Бўшлиқнинг олд томони кўз ёш канали, латерал деворининг кўз 
ости қатлами билан чегарадош бўлади. Бир ёшгача бўлган болаларда юқори жағ 
бўшлиғи олд томонда бурун тубидан баланд жойлашади. 
Икки ёшли болада юқори жағ бўшлиғи кўз ости каналига медиал 
жойлашади, 5 ёшда бўшлиқ латерал томонга кенгаяди, 8–9 ёшда юқори 
жағнининг ёноқ ўсиғига етади. 
9–
10 ёшда юқори жағ бўшлиғи бурун туби билан бир сатҳда бўлади.Ёш 
катталашган сайин тишлар ёриб чиқиши алмашиши натижасида юқори жағ 
бўшлиғи катталашиб, пировардада овал шаклга эга бўлади. Юқори жағ 
бўшлиғининг туби, дастлаб, доимий тишларнинг куртаклари устида жойлашади. 
8–
9ёшгача бўлган болаларда юқори жағ бўшлиғи бурун бўшлиғи тубидан 
юқорида бўлади, доимий тишлар ёриб чиққандан сўнг эса бурун бўшлиғи билан 
бир текисликда жойлашади. 
Юқори жағ бўшлиғининг максимал кенглигига 15 ёшларда, максимал 
баландлиги эса– 20 ёшда аниқланиш мумкин.