Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Тил ости сўлак бези кистаси (ранула) 
Тил ости сўлак бези кистаси учраши бўйича безларнинг кисталари орасида 
иккинчи ўринда туради. Кисталарнинг бу безда кўп учраши унинг тузилишидаги 
анатомик ва физиологик ҳусусиятлар билан боғлиқ. 
Тил ости сўлак безининг бўлакчалараро (Ривиниев Riviniv) калта ва верти-
кал йўналган (сони 12-15 тагача) чиқарув найчалари (Бартолинов Bartolinii) уму-
мий найига туташади. Чиқарув найи жағ ости сўлак безининг найи билан ёнма-ён, 
тил юганчаси ёнига очилади. Шу сабабли, безнинг чиқарув найчалари овқатлана-
ётганда кўпроқ шикастланади. 
Шикоятлар:
Бола тил остида юмшоқ шиш пайдо бўлганлиги, ўз-ўзидан 
йўқ бўлиб, аста-секин пайдо бўлиб, катталашаётганига, гапираётган вақтида та-
лаффузи бузилишига шикоят қилади. 
Клиник мапзараси:
Тил остида тил юганчасининг икки томонида дума-
лоқ шаклдаги шиш кузатилади. Устидаги қобиғи юпқа бўлганлиги боис ичидаги 
суюқлик кўкимтир рангда кўринади. 
Пайпасланганда юмшоқ,оғриқсиз, шиш ичида суюқлик борлиги сезилади. 
Пункция қилинса тиниқ, сарғиш шилимшиқ суюқлик олинади. 
Айрим беморларда киста қумсоат шаклида бўлиб, юқори қисми тил 
ости соҳасида, жағ-тил ости мушагининг устида, пастки қисми шу 
мушакнинг остида жойлашади, кистанинг иккала қисмини бирлаштирувчи 
юпқа бўйинча жағ-тил ости мушаги орасида жойлашган бўлади. 
Қиёсий ташхис:
тил ости сўлак безининг кистаси оғиз туби дермоид 
кистаси, томирлардан келиб чиқувчи ўсмалар (гемангиома, лимфангиома 
айниқса кистоз шаклдаги) билан солиштирган ҳолда ўтказилади. Пункция 
490 

---

қилинганда дермоид киста учун , ёғ аралаш сарғиш суюқлик, гемангиомага 
-
қон, лимфангиомага эса- сарғиш ёки қўнғир ёпишқоқ суюқлик мавжудлиги 
ҳарактерли. 
Даволаш:
асосан хирургик усулда бўлиб, цистотомия қилинади. 
Болаларда уларнинг ёши, руҳий ҳолатини эътиборга олиб, цистотомия 
махаллий ёки умумий оғриқсизлантириш остида ўтказилади. Киста қобиғи 
жуда юпқа бўлгани боис уни тўлиқ ажратиб олиш имконияти йўқ. Ҳосила 
устки қисмидаги шиллиқ парда "қопқоқ" шаклида кесиб олинади. Кистоз 
суюқлик шприцга тортиб олинади. Яра четларидаги оғиз бўшлиғи ва киста 
шиллиқ пардаларига чок қўйилади. Кистоз бўшлиқ катта ва чуқур бўлса, 
ичи йодоформли дока тасмаси (турунда) билан тўлдирилиб 4-5 суткага 
қолдирилади. Қумсоат шаклидаги кистада кесма энгак остидан ўтказилиб, 
имконият қадар шу ярадан ажратиб олинади. Ташқаридан олиш амалиёти 
имкони бўлмаса, ушбу аралашув оғиз ичидан цистотомия усулида 
ўтказилади.