Odilqoriyev X. T

Konstitutsiya va qonunning ustunligi tamoyili mustahkamlanib, nor- mativ-huquqiy hujjatlar tizimida qonunning nufuzi tobora yuksalib bormoqda. Bu boradagi navbatdagi vazifa: inson huquqlari va manfaatlariga oid barcha masalalar qonunosti hujjatlarda emas, balki faqat qonun darajasida mustahkam- lanishiga erishishdan iborat;

qonunchilikda ixtisoslashish tendensiyasi ancha kuchli sezilib bor- moqda, unda kodekslashtirishga alohida e’tibor qaratilib, ko‘pgina qonunchilik sohalari bo‘yicha shox qonun – kodekslar qabul qilindi;

qonunchilikning intensiv (jadal) rivojlanishi kuzatilmoqda, ayni vaqtda, uni unifikatsiyalash jarayonlari avj olmoqda;

qonunchilikning moddiy tarmoqlariga hamohang tarzda uning protses- sual sohalari ham rivoj topib bormoqda. Аyni vaqtda, fuqarolar huquqlarini ta’minlashning protsessual mexanizmlarini yanada takomillashtirish lozim;

qonunchilik hujjatlarida yuridik texnikaga oid normalar salmog‘i ortib bormoqda, ayni vaqtda, qonun chiqarish jarayonida ham yuridik texnika va yangi qonunchilik texnologiyalarini yanada rivojlantirish dolzarb vazifa bo‘lib qolmoqda.

Qonunchiligimiz rivojlanishidagi muhim tendensiyalaridan yana biri uning tobora xalqaro huquqiy standartlarga moslashib borayotganligidir.
Jamiyat rivojlanib borgani sayin davlat va huquq ham takomillashib boradi. Shunday ekan, tabiiy ravishda davlat, huquq, demokratiya, hokimiyat, qonun va boshqa huquqiy hodisalar (institutlar) haqidagi fundamental bilimlar ham tadrijiy tarzda o‘zgarib boradi. Hozirgi globallashuv va jamiyatni modernizatsiyalash sharoitida boshqa yuridik fanlar qatori davlat va huquq nazariyasi fani doirasida ham davlat-huquqiy materiya xususida yangi bilim- larni to‘plash va izohlash jarayoni kechmoqda.

Tahlil etilayotgan mavzu doirasida davlat va huquq nazariyasining talaygina dolzarb muammolariga to‘xtalib o‘tish muhimdir. Fan nihoyatda keng qam- roqli, fundamental bo‘lganligi bois mavjud muammolarni anglash va tasavvur etish qulay bo‘lishi uchun ularni shartli ravishda uch guruhga ajratish mumkin:

1. 
   fundamental, metodologik muammolar;
   
2. 
   umumnazariy muammolar;
   
3. 
   xususiy-nazariy muammolar.
   

Davlat va huquq nazariyasining dolzarb muammolarini mazkur tasnifiy guruhlashtirishga mos ketma-ketlikda bayon etamiz.

2-§.
Davlat va huquq nazariyasining metodologik muammolari

1. 
   Mustaqillik yillarida davlat va huquq nazariyasining predmetiga yangi mavzular bilan qo‘shildi, xususan: «huquqiy davlat»,
   

«fuqarolik jamiyati», «inson huquqlari», «dav- lat va huquqning sotsiologik hamda aksio-

logik talqini», «huquqiy siyosat», «yuridik konfliktologiya», «huquqiy jarayonlar va protseduralar», «sud presedentini huquqning manbayi» deb qabul qilish,

«huquqiy nigilizm va idealizm», «huquqiy qadriyatlar va huquqda shaxs qadr- qimmati», «huquqda imtiyoz va rag‘bat», «yuridik antropologiya» va boshqalar. Tabiiyki, mazkur mavzularni ilmiy tadqiq etish, «o‘zlashtirish» vazifasi dolzarb bo‘lib turibdi.

2. 
   Davlat va huquqni ijtimoiy institutlar sifatida, siyosiy tizim elementi, yuridik hayotning markaziy voqeligi tarzida, demokratik va ma’naviy-axloqiy qadriyatlar shaklida talqin etishga bag‘ishlangan sa’y-harakatlar, ilmiy izlanishlar izchil amalga oshirib kelinmoqda. Biroq, fikrimizcha, ularning jamiyat hayotidagi roli va mavqeini yanada chuqurroq anglashning kaliti davlat va