Odilqoriyev X. T

Nazariy bilish (evristik)¹ funksiyasi. Davlat va huquqni bilish turli darajada bo‘lishi mumkin. Ba’zan u davlat va huquqni izohlash yoki tushunti- rishdangina (ontologik funksiyadan) iborat bo‘ladi. Lekin davlat va huquq nazariyasi bu bilan cheklanmaydi, balki o‘rganilayotgan obyektning mohiya- tiga chuqur kirib borish orqali yangi qonuniyatlarni ochadi, yangi bilimlarni hosil qiladi. Masalan, davlat va huquq rivojlanish qonuniyatlarining ochilishi,


¹ «Evrika» – yunoncha so‘z bo‘lib, «topdim» degan ma’noni anglatadi. Biz uni davlat va huquq nazariyasi tomonidan yangi bilimlarni hosil qilish, yangi хususiyatlarni aniqlash, ilmiy haqiqatni topish ma’nosida qo‘llamoqdamiz.
3–18-8

davlatning iqtisodiy rolini izohlash, huquqiy tartibga solishning yangi mexanizmlarini shakllantirish va hokazo.

Nazariy bilish funksiyasini amalga oshirish tufayli davlat va huquq nazariyasi davlat-huquqiy voqeliklarni chuqur va mukammal o‘rganish asosida ularning xarakterli belgilari va muhim xususiyatlarini ta’riflab beradi. Davlat va huquqni xuddi shu tarzda tadqiq etish davlat va huquqning kelgusi rivojlanishi haqida ilmiy bashoratlar qilish imkoniyatini beradi. Umuman olganda mazkur fan ilmiy-huquqiy dunyoqarashni shakllantirish funksiyasini bajaradi.
Metodologik funksiya. Davlat va huquq nazariyasi yuridik fan sohala-
riga nisbatan metodologik funksiyani bajaradi. Chunki, har qanday metod – amaliy izlanishga yo‘naltirilgan nazariyadir. Nazariya fani voqelikni qanchalik to‘g‘ri aks ettirsa, u bilishning metodi sifatida shunchalik samarali bo‘ladi. Davlat va huquq nazariyasi davlat, huquq, qonunchilik, huquqiy munosabat, huquqiy javobgarlik kabi tushunchalarni ishlab chiqadi. Mazkur nazariy tushunchalar tizimi davlat va huquqqa oid masalalar haqida yangi ilmiy bilimlarni yaratish uchun poydevor bo‘lib xizmat qiladi. Shuning uchun ham davlat va huquq nazariyasi ishlab chiqqan ilmiy tushunchalar, kategoriyalar, ta’riflar, prinsiplar va qoidalar huquq sohalarini o‘rganuvchi boshqa fanlar uchun metodologik asos bo‘lib xizmat qiladi.