Odilqoriyev X. T. Davlat va huquq nazariyasi darslik toshkent «Adolat» 2018 uo‘K: 321. 01+340(075. 8)

Avtonomiya metodi asosida tartibga solinuvchi munosabatlarda taraflar teng huquqli bo‘ladilar hamda ular qonunda belgilangan vakolatlar doirasida mustaqil faoliyat yuritadilar. Misol uchun, fuqarolik huquqiy munosabatlarini olaylik, ularda ishtirok etuvchi subyektlar qonun belgilagan me’yor ko‘lamida o‘z xatti-harakatlarini mustaqil kelishuv, shartnoma asosida erkin belgilaydilar.
Avtoritar metod deganda, ijtimoiy munosabatlarga hukmronlik, buyruq (imperativ) tarzida qat’iy ta’sir o‘tkazish tushuniladi. Masalan, ma’muriyhuquqiy va jinoiy-huquqiy munosabatlarni olaylik. Bu munosabatlarda bir tomonda davlat (davlat idorasi yoki vakolatli mansabdor shaxs) namoyon bo‘ladi, ikkinchi tomondan esa, fuqaro maydonga chiqadi. Ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikni qo‘llovchi vakolatli subyekt davlat hokimiyati nomidan ish ko‘radi, ya’ni avtoritar metodga tayanib huquqiy tartibga solishni amalga oshiradi.
Demokratik jamiyatda huquqiy tartibga solish quyidagi xususiyatlarga ega:

• 
  huquqiy tartibga solishning barqarorligi;
  
• 
  konstitutsiyaviy-tartibga solish ahamiyatining oshishi va ko‘lamining kengayib borishi;
  
• 
  iqtisodiy, siyosiy, madaniy va mafkuraviy hayot sohalarida huquqiy tartibga solish rolining o‘sib borishi;
  
• 
  huquqiy tartibga solish jarayonida ijtimoiy o‘zini o‘zi boshqarish va ijtimoiy munosabatlarga jamoat ta’sirining o‘sishi;
  
• 
  ijtimoiy xulq-atvorni oldindan belgilash modellashtirish imkoniyatlarining oshib borishi;
  
• 
  huquqiy tartibga solishning xalqchilligi va samaraliligi;
  
• 
  huquqiy tartibga solishning faol, ijtimoiy xarakterga egaligi.
  

Huquqiy tartibga Huquqiy tartibga solish mexanizmi solish mexanizmi jamiyatdagi turli-tuman ijtimoiy munosabat-
2-§.va uning tarkibiy larga muntazam ravishda va muayyan ketqismlari ma-ketlikda ta’sir etish jarayonidir. Ijtimoiy
munosabatlar mazmuni hamda huquqiy nor-
malar ruhi mamlakat intilayotgan maqsad va vazifalar, ya’ni: bozor iqtisodiyotiga o‘tish, huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati barpo etish manfaatlari bilan uzviy bog‘liq.