Odilqoriyev X. T. Davlat va huquq nazariyasi darslik toshkent «Adolat» 2018 uo‘K: 321. 01+340(075. 8)

Huquq normalarini Huquqiy normalarni sharhlash o‘rga-
2-§.sharhlash usullari nilayotgan hodisa to‘g‘risida obyektiv va il-
miy asoslangan xulosa chiqarishga ko‘mak-
lashadigan, hayot sinovidan o‘tgan usullar orqali amalga oshiriladi. Huquqni sharhlash usullari orqali sharhlovchi subyekt huquq normasi haqida to‘liq tasavvur hosil qiladi va u haqida batafsil ma’lumotlar to‘playdi, huquqiy munosabatlar ishtirokchilariga yetkazadi. Huquqni sharhlash usullarini yaxshi bilish huquq normalarining mazmunini to‘g‘ri anglash va tushuntirishga hamda ushbu normalarni kelajakda tatbiq etishga xizmat qiladi.
Sharhlash usullari – sharhlovchi subyekt tomonidan huquqiy qoidalar mazmunini aniqlantirish maqsadida, bilishning ilmiy tafakkurga asoslangan maxsus yo‘llaridir.
Yuridik adabiyotlarda sharhlashga ikki xilda: statik va dinamik yondashuv farqlanadi: statik yondashuvda sharhlovchi subyekt huquqning barqarorligini saqlashga harakat qiladi; dinamik yondashuvda sharhlovchi huquqning mazmunini yoritishda uni ko‘proq hayotiy voqelikka yaqinlashtirishga intiladi.
Huquqni sharhlash usullari bir-birini to‘ldiradi va qo‘llab-quvvatlaydi. Agar huquq normalarini sharhlash usullari birgalikda foydalanilsa, huquq normalarini tatbiq etish jarayonida ijobiy natijalar beradi. Huquq normalarini sharhlash bir qator maxsus usullar yordamida amalga oshiriladi. Huquqni sharhlash usullari orqali huquqiy normalarning turlari va ularning mazmunini, huquq normasini ifodalash tili va huquq normasini huquq tizimida tutgan o‘rnini tushunib olish mumkin.
Huquq normalarining mohiyati va ijtimoiy ahamiyatini aniqlash uchun sharhlovchi subyektlar quyidagilarni:

• 
  huquq normasining o‘zini;
  
• 
  uning huquqiy aloqalarini – huquq normasining boshqa yuridik qoidalar va prinsiplar bilan o‘zaro aloqalarini;
  
• 
  uning ijtimoiy voqelik bilan bo‘lgan boshqa aloqalarini tadqiq etadi.
  

Huquqshunoslik fanida huquqni sharhlashning quyidagi usullari farqlanadi: grammatik (filologik) sharhlash; tizimli (sistemali) sharhlash; tarixiysiyosiy sharhlash; mantiqiy sharhlash; teleologik sharhlash; maxsus yuridik sharhlash.