Одилхон қори Юнусхон ўғли ҚЎшничилик ҳАҚлари ва одоблари

УЙ-ЖОЙ СОТИШДАН АВВАЛ 
ҚЎШНИГА ТАКЛИФ ҚИЛИШ ЁХУД 
ҚЎШНИНИНГ ШУФЪА ҲАҚҚИ
Рисоламизда қўшничилик, яқинлик туфайли 
кишиларга шариат жиҳатидан собит бўлувчи турли-
туман ҳақ ва имтиёзлар ҳақида суҳбатлашдик. 
Шундай ҳақлардан яна бири фиқҳ илмида “шуфъа” 
деб аталиб, бундан бирон шерик ёхуд яқин 
кишининг ёки қўшнининг ўз шериги, яқини ва 
қўшнисининг нарсасини сотиб олишдаги имтиёзли 
ҳуқуқи тушунилади. Шунга биноан бирор мулкда 
бир-бирига шерик бўлган икки кишидан бири ўз 
ҳиссасини сотиш ниятида бўлса, аввало, бундан 
шеригини хабардор қилиши керак. Мулкни дастлаб 
мазкур кишига таклиф қилиши лозим. Бордию у 
олмаса, кейин бошқаларга сотиши мумкин. Бу 
жараённинг тафсилоти фиқҳ китобларида батафсил 
баён қилинган. Бизнинг юртда кенг тарқалган 
ҳанафий мазҳабига кўра, қўшни ҳам шуфъа 
ҳаққига эга бўлган имтиёзли шахс ҳисобланади. 
Уламоларимиз бунга қуйидаги ҳадисларни далил 
қилиб келтирадилар.
Анас ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят 
қилинади [23]: Расулуллоҳ алайҳиссалом дедилар: 
“Ҳовлидаги қўшни (яъни бирон ҳовлининг қўшниси) 
ўша ҳовлига (бошқалардан кўра) ҳақлироқдир” 
(Уйнинг ёнидаги уйга (харидорликка) ҳақлироқдир) 
(Насоий ривояти). 

---

50
Жобир разияллоҳу анҳудан ривоят [24]: Набий 
алайҳиссалом марҳамат қилиб, дедилар: 
“Қўшни 
қўшнисининг шуфъасига ҳақлироқдир. Бордию 
қўшни ғоиб (яъни сафар ва ҳоказода) бўлса, унинг 
шуфъа ҳаққини зое қилмай (келишини) кутиб 
туради, агар уларнинг уйлари битта йўлда 
жойлашган бўлса” (Имом Аҳмад ва сунан эгалари 
ривояти).
 
Абу Рофиъ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади 
[25]: Пайғамбар алайҳиссалом марҳамат қилиб, 
дедилар: