Odam va hayvon fizalogiyasi

ES
ko'proq 
ixtisoslashgan
kimyoviy sinapslarga nisbatan va 
yuqori 
qo'zg'aluvchanlik tezligini ta'minlaydi
... Biroq, u, 
ehtimol, uzatilgan ma'lumotni yanada nozikroq tahlil 
qilish (tartibga solish) imkoniyatidan mahrum. 
NSda kimyoviy sinapslar ustunlik qiladi
... Ularning 
o'qish tarixi Klod Bernardning ishi bilan boshlanadi, u 
1850 yilda "Kurerni tekshirish" maqolasini nashr etgan. 
Mana, u shunday yozgan: "Curare - bu Amazonkaning 
o'rmonlarida yashovchi ba'zi xalqlar (asosan kaniballar) 
tomonidan tayyorlangan kuchli zahar". Va yana, "Curare 
ilon zahariga o'xshaydi, chunki u odam yoki 
hayvonlarning ovqat hazm qilish tizimiga jazosiz 
kiritilishi mumkin, shu bilan birga uni teri ostiga yoki 
tananing biron joyiga yuborish o'limga olib keladi. ... Bir 
necha daqiqadan so'ng, hayvonlar charchagandek 
yotishadi. Keyin nafas olish to'xtaydi va ularning 
sezgirligi va hayoti yo'qoladi, hayvonlar baqirmaydi va 
og'riq alomatlarini ko'rsatmaydi ». C. Bernard asab 
impulslarining kimyoviy uzatilishi haqidagi fikrga 
kelmagan bo'lsa -da, uning klassik tajribalari curare bilan 
bu fikrning paydo bo'lishiga imkon berdi. Yarim asrdan 
ko'proq vaqt o'tdi, J. Langli (1906), kurerning falajlovchi 
ta'siri mushakning maxsus qismi bilan bog'liqligini, uni 

---

retseptiv modda deb atadi. Birinchi marta qo'zg'alishni 
asab yordamida effektor organga kimyoviy vosita 
yordamida o'tishi haqidagi taxminni T. Eliot (1904) 
ifodalagan. 
Biroq, faqat G. Deyl va O. Lewining asarlari kimyoviy 
sinaps haqidagi gipotezani nihoyat tasdiqladi. 1914 yilda 
Deyl parasempatik asabning stimulyatsiyasi atsetilxolinga 
taqlid qilishini aniqladi. 1921 yilda Loewy asetilkolinning 
vagus nervining nerv uchlaridan ajralib chiqishini 
isbotladi va 1926 yilda atsetilxolinni yo'q qiladigan 
fermentni - atsetilxolinesterazani kashf etdi. 
Kimyoviy sinapsda qo'zg'alish orqali uzatiladi