Odam savdosi-davr muammosi

“ Odam savdosi-davr muammosi”

Qambarova Nafisa Umedovna

Toshkent Davlat Transport Universiteti 2-bosqich talabasi

[phone]

Annotatsiya:

Payg’ambarimiz (s.a.v) hadislarida:

“Alloh taolo : Uch kishi borki, men ularga qiyomat kuni xusumatchiman.Mening nomimdan (ahd) beradigan va keyin hiyonat qiladigan kishi.Hur kishini sotib pulini yeydigan kishi.Mardikor yollab, uni ishlatib va haqqini bermagan kishi” dedi. (Imom Buxoriy rivoyati).

Kalit so’zlar:

Alloh, Islom, qonunchilik, zamonaviy qullik, gunoh, faoliyat, mehnatga yollanmoq, qadr-qiymat, inson.

Alloh taolo o’zining so’ngi dini Islomni yuzaga chiqarganda quldorlik tuzumi mavjud bir zamon edi.Islom dini insonni hur yaratilganligini ta’kidlab, uni tugatish choralarini ko’rdi.Qul ozod qilishni savob darajasiga ko’tardi, buning ustiga tez-tez takrorlanuvchi turli xil xato va gunoh ishlarning kafforatiga qul ozod qilishni buyurdi.

Payg’ambarimiz (s.a.v) “ Kim bir mo’min qulni ozod qilsa, Alloh taolo uning har bir a’zosi uchun buning a’zolarini do’zahdan ozod qiladi’, deb marhamat qildilar. Bu hadisda Rasululloh (s.a.v) qul ozod qilishning fazilatini bayon qildilar chunki bu amal bilan do’zahdan qutilish va jannatga kirish mumkin edi.

Odam savdosi kuch bilan tahdid qilish yoki kuch ishlatish, yohud boshqa majburlash shakllaridan foydalanish, o’g’irlik , firibgarlik, aldash, hokimiyatni suiste’mol qilish yoki vaziyatni qaltisligidan foydalanish orqali, yoki boshqa shaxslarni nazorat qiluvchi shaxsning roziligini olish orqali odamlardan foydalanish maqsadida ularni yollash, tashish, topshirish, yashirish yoki qabul qilishdir. Odam savdosi ob’yektiga aylanayotganlarning yashash huquqi erkinlik va dahlsizlik huquqlari qo’pol ravishda buziladi. Natijada jabrdiydalarning sog’ligiga jiddiy putur yetadi. Achinarlisi ular o’zga davlatlarda noqonuniy ishlaganligi uchun jinoiy javobgarlikka tortilishi ham mumkin.Afsuski, dunyo bo’ylab shuncha keng qamrovli faoliyat, tegishli targ’ibot-tashviqot olib borilishiga qaramay, har yili millionlab insonlar “zamonaviy qullik” , ya’ni odam savdosi qurboniga aylanmoqda. Ular orasida ayollar, keksalar, hattoki yosh bolalar ham borligi achinarli. Ushbu joylashish haqida yetarli ma’lumotga ega emasligidir. Achinarlisi, o’zga davlat, begona bir muhitga tushib qolganlar mo’may daromad ilinjida og’ir jismoniy mehnatga yollanmoqda, ayollar esa tuban va fahsh ishlarga majbur etilmoqda.

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 26-moddasida “ Hech kim qiynoqqa solinishi, zo’ravonlikka, shafqatsiz yoki inson qadr-qimmatini kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyiqqa duchor etilishi mumkin emas” deb ta’kidlanishi mamlakatimizda inson, uning huquq va erkinliklari eng oliy qadriyat, unga tahdid qilish va zarar yetkazish jinoyat sifatida e’tirof etiladi.

Insonlar boylik orttirish maqsadida o’z qavmini, qarindosh-urug’ini, mahalla- kuyda yashab turgan mahalladoshlarini turlicha aldovlar bilan Rossiya, Turkiya, Birlashgan Arab Amirliklari kabi davlatlarda yaxshi haq to’lanadigan ishlarga joylab qo’yishni va’da qilib noqonuniy yo’llar bilan olib chiqib ketib, sotib yubormoqdalar. Bunday holat millatimizning ayanchli fojiasidir. Hozir chet mamlakatlarda ming-minglab erkak va ayollarimiz bu baloga uchrab aziyat chekmoqdalar. Ularning ko’plari hali ham o’z huquqlarini anglab yetmagan adashgan va vataniga qaytish yo’llarini izlayotgan kimsalardir.Ta’kidlash joizki, o’zini-o’zi boshqarish organlarida unga zamin yaratayotgan sabab va omillarni o’rganish yurtimizda tirikchilik qilish imkoniyati bo’laturib, ba’zi yurtdoshlarimizning horijga olib ketib sotilishi, xo’rlanishi , qullikka yollanishi na bizga, na millatimizning ma’naviy qadriyatlariga to’g’ri kelmaydi.