Odam anatomiyasi

KO’KRAK KAFASINING SUYAKLARI
Ko’krak kafasi umurtka pogonasining ko’krak umurtkalaridan, 12 juft kovurgalardan va tush suyagidan xosil bulgan.
Kovurgalar juft suyaklar bulib, yassi egilgan plastinka shaklidadir. Qovurg’ada tsrta qism – tanasi va ikki uchi buladi. Kovurganing orqa kismi suyakdan, oldingi kismi togaydan tuzilgan. Yukoridagi 1-7 juft kovurgalar bevosita oldingi uchi tog’ay kismiga tstib, ttssh suyagiga birikadi va xakikiy yeki chin kovurgalar deb ataladi. Qovurg’aning orqa suyakli uchida boshchasi sung buyinchasi va uning orqasida esa burtigi joylashgan. Boshcha btsg’im vositasi yerdamida umurtqa tanasiga birikadi. Btsrtiq esa umurtqaning ktsndalang tssiklarining btsg’im yuzalari bilan btsg’im ‘osil qiladi. 1 kovurganing yukori yuzasida umrov arteriyasi va venasi uchun egatcha, oldinda va ularning oraligida oldinda narvonsimon muskul dumbogi borligi bilan tafovut kiladi.
I, XI, XII qovurg’alarni boshchalari shu sondagi umurtqalar bilan birikadi, qolgan qovurg’alar esa 2 ta yenma-en joylashgan umurtqalarning tanalarini tsrtasiga birikadi.. Pastki besh juft qovurg’alar ttssh suyagi bilan birikmaydi va aldamchi yeki so’ta qovurg’alar deb ataladi. 8,9, 10 nchi qovurg’alarni oldingi uchlari bir biri bilan birikib, qovurg’a yeyini ‘osil kiladi.
Kovurgalarning birinchi suyaklanish nuktasi kovurga burchagida, ikkinchisi -kovurga boshchasida, uchinchisi esa kovurga dumbogida 15-20 yoshlarda paydo buladi. Kovurgalar 18-25 yoshga borib butunlay suyaklanib bitadi.
Tush suyagi – yassi chuzinchok tok suyakdir. U uch kismdan iborat:
1. Yukori kismi - dastasi
2. O’rta kismi - tanasi
3. Pastki kismi - xanjarsimon usigi
Tush suyagining dastasida, yukorigi chetining o’rtasida tok buyinturuk uyigi bor. Yenlarida esa umrov suyagi uyiklari bor. Bu juft uyiklar yerdamida umrov suyaklari tush suyagi bilan birikib bugimlar xosil kiladilar. Tush suyagining dasta bilan tana oraligida yen tomonlarida 2-7 xakikiy kovurgalar bilan birikish uchun mos keladigan uyiklar bor. Xanjarsimon usik tush suyagi pastki tomonida joylashadi. Aellar tush suyagi erkaklar tush suyagiga nisbatan kaltarok buladi.
Ko’krak kafasining shakli jinsga va yoshga karab uzgarishlarga boglik. Ko’krak kafasi konussimon, tsilindrsimon va yassi shakllarda buladi. Oralik shakllari kam uchraydi.
Ma’lumki, jismoniy ish va mashgulotlar ta’sirida upkaning tiriklik sigimi ortadi. Bu esa kovurgalarni va diafragmani xarakatchangligini oshishi bilan boglik.
Kovurgalar - 12 juft ingichka yoylardan iborat bulib, orqa tomondan ko’krak umurtkalari tanalariga yopishib turadi.