O ‘zbekiston tarixi (xvi—xix asrning birinchi yarmi)

Xalq noroziliklari . . , ... .
nasmi boyitishnmg yagona vositasi
soliq edi. Shu boisdan soliqlar turi va miqdori ko‘paytirilgan. Asosiy soliq toTovchilar — dehqonlar, chorvadorlar, hunar- mandlar, savdogarlar boTib, ulardan xiroj, zakot, boj va boshqa soliqlar undirilgan. Soliqlardan tashqari aholi kanallar qazish, ariqlami tozalash, qurilish va boshqa ishlarga majburan jalb etilardi.
Umsh yillarida soliq miqdori haddan tashqari oshirilardi. Subhonqulixon davrida raiyatdan 7 yillik soliqlarni birdaniga yig‘ib olish hollari boTgan.
Ubaydullaxon esa aholidan yigTladigan soliqlar miqdorini 4 baravarga ko‘paytirgan. Ubaydullaxon 1708-yilda pul islohoti o‘tkazib, tarkibining 35 foizini kumush tashkil etuvchi tangalar o‘miga, tarkibida 9 foiz kumush boTgan tangalami zarb ettiradi va uning qimmatini oldingi tangalarga teng deb belgilaydi. Nati- jada pulning qadri 4 baravar kamayadi, norozilik kuchayib, do‘kondor va hunarmandlar o‘z mahsulotlarini sotmay qo‘y- ganlar. Bunday ahvolga chiday olmagan xalq 1708-yilda Buxoroda, keyinchalik Samarqand, Balx, Karmana, Miyon- qol, Shahrisabz va boshqa qator joylarda ham qo‘zg‘olon ko‘taradi. Biroq, bu qo‘zg‘olonlar tartibsiz, tarqoq holda bo‘1- ganligi uchun tezda bostiriladi. Shunday boTsa-da, bu xalq qo‘zg‘olonlari Buxoro xonligini yanada zaiflashtirgan.


46




Yakunlarni chiqaramiz

• 
  Yerga egalik qilishning mulki sultoniy, xususiy mulk, mulki hurri xolis, vaqf mulkchiligi shakllari bor edi.
  
• 
  Daromad alohida shaxslar qo‘lida to‘planib, xon xazinasi kambag‘allashib, mehnatkash xalq ahvoli og‘irlashib bordi.
  

1. 
   Ashtarxoniylar davrida qanday davlat lavozimlari bo‘lgan?
   
2. 
   Yerga egalik qilishning qanday mulk shakllari mavjud edi?
   
3. 
   Hunarmandchilikning qaysi tarmoqlari rivoj topdi?
   
4. 
   Xalq qo‘zg‘olonlarining sabablari va natijalari haqida nimalarni bilib oldingiz?
   

9.