O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

28-MA`RUZA.QATTIQDORISHAKLLARININGERUVCHANLIGIVAPARCHALANUVCHANLIGINIANIQLASH.
Ma'ruza rejasi:

1. 
   Qattiqdorishakllariningerishinianiqlash.
   
2. 
   "Aylanuvchikajava" asbobiningkajavasiasbobituzilishivauningishlashi
   
3. 
   Qattiqdorishakllariningparchalanishinianiqlash.
   
4. 
   Qattiqdorishakllariningparchalanishinianiqlaydigan "identifikator" asbobituzilishivauningishlashi
   

Tayanch so`z va iboralar: erish, qattiqdorishakllariningerishinianiqlash, parchalanuvchanlik, tabletkalarningparchalanuvchanliginianiqlash, aylanuvchikajava, "identifikator" asbobi

Hukumatimizrahbariyatitomonidanaholiniyuqorisifatli, bezararvaetarlidarajadagisamaralidorivositalaribilanta’minlashishlarigaalohidae’tiborberibkelinmoqda.

O‘zbekistonRespublikasining “Fuqarolarsog‘lig‘inisaqlashto‘g‘risida”gi (1996 yil 29-avgust) va “Dorivositalarivafarmatsevtikafaoliyatito‘g‘risida”gi (1997 yil 25-aprel) qonunlarida, mamlakatdadorivositalarimuomalasiningqonuniyasoslariyaratilgan. O‘zbekistonRespublikasimilliydorisiyosatidafarmatsevtikasohasinirivojlantirishvaaholinidorita’minotiniyaxshilashborasidagitashkiliyvailmiy-amaliytadbirlaribelgilabberilgan.
Muayyansharoitda, ma’lumvaqtichidaqattiqdorituridanta’sirqiluvchimoddaningeritmagao‘tganmiqdoritabletkaningerishideyiladi.
Tabletkalarerishinianiqlashuchun XI DFdakeltirilgan «Aylanadigankajava» asbobidanfoydalaniladi.
Tabletkalarningerishinianiqlaydigan "Aylanuvchikajava" asbobiningkajavasi
Asbobningasosiyishchiqismisilindrshaklidagidiametri 0,25 mmlito‘rkajavabo‘lib, ungatekshiriladigantabletkasolinadi, uxajmi 1 lgachabo‘lgansuyuqlikda, tezligixardaqiqada 50-200 martaaylanadiva 37+1⁰Sxaroratta’minlabturiladi. Bundaasbobningxechqaysiqismitebranmasligishart. Erituvchimuhitsifatidasuvyokixususiymaqolalardako‘rsatilganboshqaerituvchilar (xloridkislota, rNko‘rsatkichiturlichabo‘lganbufereritmalarvax.k.) olinishimumkin.
Tekshiriladiganbirdonatabletkakajavagasolinadivausuyuqlikkatushiriladi. Bundakajavaidishtubidan 20+2 mmbalandroqbo‘lishikerak. Idishqopqog‘iniyopib, kajavaxususiymaqoladako‘rsatilgantezlikdayokidaqiqasiga 100 martatezlikdaaylantiriladi. Xususiymaqoladako‘rsatilganvaqtdanyoki 45 daqiqadanso‘ng, eritmanamunasiolinib,filtrqog‘oziorqalisuziladivako‘rsatilganusulbilanta’sirqiluvchimoddamiqdorianiqlaniladi.
Qo‘llaniladigananalitikusulaniqbo‘lishikerak, lekindorituridagita’sirqiluvchimoddaningmiqdorianiqlanadiganusuldanboshqachabo‘lishimumkin.
Dorituriningxarbirseriyasiuchun 5 tatabletkadaneritmagao‘tganmoddamiqdorianiqlanadi. Bundatabletkatarkibidagimodda 100 % debqabulqilinadi. Agarxususiymaqolalardaboshqachatalabqilinmaganbo‘lsa, 45 daqiqadavomida, suvdaaylanishtezligidaqiqasiga 100 martabo‘lgandata’sirqiluvchimoddaningeriganmiqdoridorituridagiganisbatan 75 % dankambo‘lmasaseriyaqoniqalihisoblanadi.

Granulaningparchalanishinianiqlash.

MHko‘rsatmasigabinoan, buko‘rstkichmaxsusasbob – identifikatoryordamidaaniqlanadi. Parchalanishvaqtixususiyfarmakopeyamaqolalaridako‘rsatilganbo‘lishikerak. Agarbundayko‘rsatmabo‘lmasa, uholdagranulalar 15 daqiqagachaparchalanishikerak.
Asbobningtuzilishi. Aniqlashasbobiyig‘makorzinka, suyuqlikuchunsig‘imi 1 lbo‘lganidish, issiqliknibirme’yorda (37+2⁰S) bo‘lishinita’minlovchiqurilmalardaniboratbo‘lib, korzinkanitikholda 5-6 smyuqorigavapastgaqarab, birdaqiqasiga 28-32 martako‘taribtushiruvchielektromexanikqurilmagaulanganbo‘ladi. Yig‘makorzinkauzunligi 77,5 mm, ichkidiametri 21,5 mm, devorqalinligi 2 mmbo‘lgan 6 tashishanaychalardantashkiltopgan. Naychalarvertikalholatdadiametri 90 mmvaqalinligi 6 mmbo‘lgan, bir-birivadiskmarkazidanbirxilmasofadajoylashgandiametri 24 mmbo‘lgan 6 tateshikli 2 taplastmassadisklaryordamidaushlabturiladi. Pastkidiskningostkiyuzasigazanglamaydiganpo‘latdantayyorlangan, teshiklariningo‘lchami 2 mmbo‘lgansimto‘ro‘rnatiladi (agarxususiymaqolalardaboshqako‘rsatmalarbo‘lmasa).
Korzinka 6 tayo‘naltiruvchiplastmassadisklarbilanta’minlanganbo‘lib, ularshishanaychalarichigaqo‘yiladi. Diskningumumiymassasi 1,8-2,1 g, diametri 20 mm, balandligi 10 mm. Disklarningqo‘llanilishixususiymaqolalardaaytibo‘tiladi.
Aniqlashuchun 18 ta, 0,5 gdangranulanamunasiolinadi. Xarbirnaychaga 1 tadannamunajoylashtiriladi. Bundatekshirishgaolingan 6 tanamunaninghammasito‘laparchalanishivato‘rdano‘tibketishikerak. Agar 1-2 tanamunatalabgajavobbermasatekshiruvqolgan 12 tanamunadaqaytariladi. Olingan 18 tanamunadanengkamida 16 tasito‘liqparchalanib, to‘rdano‘tibketishikerak.
Namunalarningsuvdaparchalanishmuddatiasboblarningtuzilishiga, ishlashjarayoniga, suyuqlikmiqdoriga, xaroratga, tebranishtezligigabog‘liqbo‘ladi.