TEST TOPSHIRIQLAR
Quyida oliy nerv faoliyati tiplari berilgan, ularning
qanday atalishini to‘g‘ri juftlang.
1
|
Kuchli, qo‘zg‘alishtormozlanishdanustunbo‘lganmuvozanatsiz tip
|
A
|
Melanxolik
|
2
|
Kuchli, muvozanatlashgan, harakatchan tip
|
B
|
Xolerik
|
3
|
Kuchli, muvozanatlashgan, kamharakat tip
|
C
|
Flegmatik
|
4
|
Kuchsiz, muvozanatlashmagan, tormozlanishqo‘zg‘alishdanustuntip
|
D
|
Sangvinik
|
Javob:
|
1-
|
2 -
|
3 -
|
4 -
|
Nerv tolalarining mielinlanish hususiyatlarini juftlab yozing
1
|
piramidali yo‘llarning to‘qimalari mielin po‘stloqqa ega emas
|
A
|
5 oylik atrofidagi homilada
|
2
|
orqamiyaningoldingiqobiqlaritolalarihamdauchlamchivayuzasablaritolalarimielinpo‘stloqbilanqoplanadi
|
B
|
7 yoshda
|
3
|
Piramidali yo‘llarning mielinlanishi tugallanadi
|
C
|
6 oyligida
|
4
|
rubrospinal yo‘llar to‘qimalari mielinlashadi
|
D
|
Yangi tug‘ilgan bolalarda
|
5
|
Piramidali yo‘llarning mielinlanishi kuchayadi
|
G
|
bola tug‘ilganidan keyingi ikkinchi yarim yilda
|
Nerv tolalari hususiyatlarini juftlab yozing
1
|
Sinapslar
|
A
|
lipid va oqsillardan tashkil topgan va ular elektroizolyatsiya rolini o‘ynaydi
|
2
|
Glial hujayralar
|
B
|
qo‘zg‘alish impulsini neyrondan neyronga yoki boshqa hujayralarga o‘tkazish
|
3
|
Nerv tolalari
|
C
|
neyronni nerv, muskul va boshqa hujayralar bilan birlashtiruvchi tuzilmalardir.
|
4
|
Mielinli nerv tolalari
|
D
|
neyronlar uchun tayanch, oziqlanish va elektroizolyatsiya vazifasini o‘taydi
|
5
|
Akson
|
G
|
elektr sim singari tanamizning barcha qismlaridagi signallarni bir biriga uzatib, turli a’zolar o‘rtasida aloqani ta’minlab, organizmning ishlashini yaxlit tizim sifatida ta’minlaydi
|
Glial hujayralar hususiyatlarini yoshga bog’lab bering.
1
|
70 yosh
|
A
|
glial hujayralarning soni nisbati tenglashadi
|
2
|
20-30 yashar
|
B
|
glial hujayralarning soni ortib ketadi
|
3
|
Chaqaloqda
|
C
|
glial hujayralarning soni 70% ni tashkil qiladi
|
4
|
30 yoshdan keyin
|
D
|
glial hujayralarning soni neyronlarga nisbatan kam
|
5. Nerv tolasining hususiyatlarini juftlang.
1
|
Nerv tolasining yo’g’onligi
|
A
|
2-4 mm
|
2
|
Nerv tolasining sutkalik regeneratsiyasi
|
B
|
4-16 mikron
|
3
|
nerv tizimidan tashqarida – periferiyada joylashgan dendritlarning uzunligi
|
C
|
13-15 sm
|
4
|
Yangi tug‘ilgan bolada orqa miyaning uzunligi
|
D
|
1 - 1,5 m
|
Rasmdan foydalanib bosh miya qismlarini to’gri toping.
A
|
Katta yaimsharlar po’stlog’i
|
B
|
Miyacha
|
S
|
Oraliq miya
|
D
|
O’ng va chap yarimsharlarni bog’lovchi qadoqli tana
|
E
|
Gipofiz
|
F
|
Gipotalamus
|
Neyronlarning morfofunksional tashkil bo’lishini yoshga oid o’zgarishini juftlang.
1
|
Embrionning dastlabki bosqichi
|
A
|
Aksonlarning o’sishi boshlanadi
|
2
|
Embrionning 3 oyligi
|
B
|
Nerv tolalari miyelin po’stlog’I rivojlanadi
|
3
|
Tug’ilgandan so’ng
|
C
|
Uncha ko’p bo’lmagan sitoplazma bilan o’rama katta yadroning borligi
|
4
|
3 yosh
|
D
|
Miyelin postlog’I va slindr o’qining o’sishi
|
5
|
3 yoshdan so’ng
|
E
|
Dentritdagi tikanlar rivojlanadi
|
Mehnat faoliyatini tashkil etish davrlarini juftlang.
1
|
Ishga kirishish davri
|
A
|
Aqliy mehnatni bajarishning stabillashgan davridir. Bunda diqqat dominantasi vujudga keladi
|
2
|
Optimal ishchanlik davri
|
B
|
Toliqishning ortib borishi ish faoliyatining pasayishi bilan xarakterlanadi, ammo odam iroda kuchi bilan ma’lum vaqtgacha aqliy mehnatni talab darajasida davom ettirishi mumkin
|
3
|
To‘liq, kompensatsiya davri
|
C
|
Darsda bir necha minut davom etib, o‘quvchi ish sharoitiga moslasha boradi
|
4
|
Beqaror kompensatsiya davri
|
D
|
Bu davr toliqishning tez ortib borishi bilan xarakterlanadi, bunda bajarilayotgan aqliy mehnatning mahsuli va samaradorligi keskin kamayadi. Bu davrlarni dars davomida, kun, hafta, chorak, yil davomida kuzatish mumkin
|
5
|
Mehnat faoliyatining progressiv pasayish davri
|
E
|
toliqishning dastlabki belgilari paydo bo‘la boshlaydi, ammo ularni odamning iroda kuchi kompensatsiyalashtirib, yuzaga chiqarmay turadi
|
Rasmdan foydalanib orqa miya qismlarini juftlang.
A
|
Kulrang modda
|
B
|
Keying shoh
|
C
|
Umurtqalararo bog’
|
D
|
Orqa miya nervi
|
Test savollari
1. Rasmga qarab bosh miya qismlarini aniqlang vajadvalga mos raqamlarni yozing.
b osh miya qismlari
|
Raqamlar
|
uzunchoq miya
|
|
Variliyev ko`prigi
|
|
o`rta miya
|
|
oraliq miya
|
|
Miyacha
|
|
miya katta yarim sharlari
|
|
2. Nuqtalar o`rniga mos raqamlarni qo`ying.
Nerv markazlaridagi nerv hujayralari qo‘zg‘algan vaqtda .............
Nerv markazlaridagi nerv hujayralari tormozlanish vaqtida .............
1) ular ish bajaradi;
2) nerv hujayralari dam oladi;
3) nerv hujayralari o‘ziga energiya to‘playdi;
4) nerv markazining ishi yaxshilanadi;
5) refleks hosil bo‘ladi.
3. Nuqtalar o`rniga mos raqamlarni qo`ying.
A) Gipotalamus ........................ ishtirok etadi.
B) Bazal gangliyalar ……………..
1) harakat faoliyatini amalga oshirishda asosiy rolni o‘ynaydi;
2) suvli almashinuvida;
3) katta yarim sharlar po‘stlog‘ining assotsiativ va harakat sohalarini bog‘lovchi qator
4) tana harorati regulyasiyasida;
5) uglevodlar almashinuvida;
4) tana harorati regulyasiyasida;
5) uglevodlar almashinuvida;
4. Nuqtalar o`rniga mos so’zlarni qo`ying.
A) Boshqaruvning gumoral mexanizmI organizmda aylanma harakatdagi suyuqliklar ya’ni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tarkibida uchrovchi kimyoviy moddalar hisobiga amalga oshiriladi.
B) Funksiyalarning nervli boshqariluvi. . . . . . . . . . . . . . . o‘zaro murakkab aloqalaridan vujudga keladi.
1) Qon; 2) Shartsiz; 3) Limfa; 4) To’qima suyuqligi;
5) Shartli; 6) reflekslar;
5. Odamda birinchi va ikkinchi signal tizimiga aloqador raqamlangan so’zlarni jadvalga kiriting.
1) abstrakt fikrlash; 2) ko’rish; 3) eshitish; 4) nutq;
5) hid sezish; 6) yozish; 7) ta’m bilish;
Birinchi signal tizimi
|
Ikkinchi signal tizimi
|
|
|
6. Oliy nerv faoliyati tiplariga berilgan ta’riflarga mos nomlarni kiriting.
1) xolerik; 2) sangvinik; 3) melanxolik; 4)flegmatik
Kuchli, qo`zg`aluvchan, muvozanatlashmagan, jonsarak tip. Bu tipda qo`zg`alish tormozlanishdan ustun turadi. Bu tipga kiruvchi bolalarda shartli reflekslar sekin paydo bo`ladi, o`rtacha o`zlashtiradi, biror ishga tez kirishib, tez soviydi, emotsional reaktsiyalari kuchli, bilar—bilmas javob berib o`z fikrini maqullaydigan, topshiriqlarni o`z vaqtida bajarib kelmaydigan, sekin paydo bo`lgan shartli reflekslar tez so`nadi, maktab hayotiga qiyinchilik bilan ko`nikadi, nutqi tez va qo`pol, xarakteri o`zgaruvchan, o`z hissiyotlarini qiyinchilik bilan ushlaydigan, qiziqqon, agressiv, tarbiyaga qiyinchilik bilan beriluvchi, faqat tarbiya asosidagina uzoq va tizimli ish faoliyatiga ega bo`ladi.
|
|
Kuchli, qo`zg`aluvchan, muvozanatlashgan, serharakat tip. Bu tip nerv protsesslarining kuchliligi, qo`zg`alish va tormozlanishning muvozanatlashganligi va harakatchanligi bilan ta'riflanadi. Bu tipga kiruvchi bolalarda shartli reflekslar tez hosil bo`lib, tez so`nadi va tez tiklanadi, maktab hayotiga tez ko’nikadi, o`qish va yozishni tez o`rganadi, ular namunali xulqqa ega bo`ladi, darslarni a'lo o`zlashtiradi, uyga berilgan vazifalarni o`z vaqtida bajarib kelishga harakat qiladi, nutqi tez va ravon, so`z boyligi ko`p, aytilgan so`zlarni tez ilg`ab oladi, jonli, harakatlari tez, turli imo —ishoralar bilan o`z fikrini ifoda qiladi va boshqa ijobiy xarakterlar bilan ajralib turadi.
|
|
Nimjon yoki sust tip. Bu tipda nerv jarayonlari sustligi, kam qo`zg`aluvchanligi va tormozlanish jarayonining yuqoriligi bilan xarakterlanadi. Bu tipga kiruvchi bolalarning ish qobiliyati past, nutqi sekin, yaxshi rivojlanmagan, so`z boyligi kam, qiyinchiliklardan qo`rqadi, tez charchaydi, o`qish, yozishni sekin o`rganadi, maktab hayotiga qiyinchilik bilan ko`nikadi, o`z o`rtog`ining xarakteriga ixtiyorsiz moslashadi, o`zlashtirish past, xarakteri beqaror maqsadsiz, diqqati beqarorligi bilan xarakterlanadi.
|
|
Kuchli, qo`zg`aluvchan, muvozanatlashgan, kam harakat tip. Bu tipda tormozlanish kuchli, ammo ularning o`rin almashinuvi sust. Bu tipga kiruvchi bolalarda shartli reflekslar sekin hosil bo`ladi, tez so`nadi va sekin tiklanadi, ular o`qish, yozish va gapirishni tez o`rganadilar, ularning xulqlari yaxshi, odobli, nutqlari sekin va ravon, so`zli bolalar bo`ladilar.
|
|
7. Rasmda berilgan oliy nerv faoliyati tiplariga mos nomlarni belgilang?
1) melanxolik; 2) sangvinik; 3) xolerik; 4)flegmatik
Do'stlaringiz bilan baham: |