“Ayronbridj
Darasi”
m uzeyida
“in situ”
ning yodgorliklari tashkil qilingan. Bu
sanoat rivojining beshigi hisoblanib, u o ‘z maqomini o ‘rmon darasi
bo‘ylab o ‘tgan va metallurgiya zavodlari, ko‘mir konlari, fabrika-
larni birlashtirgan dunyodagi birinchi temir ko‘prik sharafiga olgan.
Bu ko‘prik Severn daryosi bo‘ylab o ‘tkazilgan. Muzey obyektlari
ichida uzunligi 3 mil (mil taxminan 1.3 km masofa), kengligi 1 mil
bo‘lgan sanoat inshootlari va yashash uylari joylashgan. Ularning
ichida hozirda faqat piyodalar foydalanadigan mashhur ko‘prik, Ab-
raxam Darbining cho‘yan eritish zavodi, ulkan ombor (1838), Darbi
sulolasi va mashhur Koulburkdeyl tem irchilik shaharchasi haqida
xabar beruvchi Temirchilik muzeyi ham mavjud. Bu yerda D arbin
ing hasham atli uyi, zavod ishchilari uchun qurilgan uylardan ibo-
rat Plotnitskaya k o ‘chasi (1783), Kvakerskiy qabristoni, muzeyga
aylantirilgan Koulportskiy chinni zavodi bor.
Ayronbridj tarkibiga XVIII-XIX asr sanoatchiligining yod-
gorliklaridan iborat
“Blits-Xill”
muzeyi ham kiradi. Bu qadimiy
cho‘yan eritish pechlari, ko‘mir shaxtalari, kanal qismi, uning atrofi
va oralarida esa har xil joylardan keltirilgan o ‘rmonchilik, kelgan to-
moshabinlarga kam uglerodli temir eritishning an’anaviy usullarini
ko‘rsatadigan temir quyish sexi joylashgan68.
Shimoliy Amerika muzeylari ham o ‘ziga xos xususiyatlarga. ega
b o ‘lgan. Agar Yevropada ochiq osmon ostidagi m uzeylar etnografi-
ya bilan bog‘liq bo ‘lib, uning asosiy maqsadi xalq m e’morchiligi
va turmush tarzini k o ‘rsatish va saqlash bo‘lgan bo‘Isa, AQSH da bu
davlat tarixiga bag‘ishlangan edi. Ulardan ko‘pchiligi fuqarolar uru-
shi xotirasiga bag‘ishlanib, davlatning buyuk arboblari hayoti haqi
da hikoya qiladi. AQSH dagina emas, balki butun dunyoda mashhur
hisoblangan ochiq osmon ostidagi muzey “Uilyams inqilobigacha”
muzeyi hisoblanadi. Poytaxt shtat Virjiniyani shahar-muzeyiga
aylantirish go‘yasi muallifi ruhoniy U .A .G udvin b o ‘ldi va uni “ Re-
spublika beshigi” ham da “ Bizning ozodligim iz tu g ‘ilgan jo y ” deb
atadi. Uning g ‘oyalari bilan tanishgan Kichik Joxn Rokfeller shu
muzey qurilishiga kerakli m ablag‘ni ajratdi va U ilyam sberg 1934-
yili o ‘zining birinchi tom oshabinlarini kutib oldi. D astlabki re-
jalari am alga oshishi uchun 300 ta zam onaviy qurilish ishlari, 60 ta
qadim iy binolarni restavratsiya qilish, 70 ta buzilgan inshootlarni
nusxasini, ularning ichida Kapitoliy, Sud binosi, Turma, Guberna-
tor qarorgohi kabilarni qurish talab qilindi. Ikkinchi Jahon urushi
to ‘xtatilgan qurilish ishlari 1945-yilda yangilandi va am erikaliklar
XVIII asr o ‘zining ajdodlari hayotini g ‘ayrioddiy k o ‘rinishlaridan
bahram and bo ‘lish im koniyatiga ega bo‘lishdi.
XVIII
asr oxirida boshlangan muzeyshunoslik ixtisosligi hal
qiluvchi tusga kirdi va 100 yil o ‘tib, jahon muzey manzarasi tari
xiy, adabiy, qishloq x o ‘jaligi, pedagogik, teatr va musiqa, badiiy va
tabiiy, ilmiy, memorial va sanoat muzeylari tashkil topdi. XX asrda
ilmiy-texnika jarayonlari jahon muzey tarm oqlarini rivojlanishidagi
yangi nam oyishlam i kashf qildi. K osm onavtlar muzeyi, suvosti arx-
eologiya muzeyi, yerga tegishli b o im a g a n predm etlar muzeyi, eko-
muzeylar - bulam ing hammasi hozirgi kunda ham jadal suratlarda
rivojlanib, keng tarqalmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |