O zbekiston badiiy akademiyasi kamoliddin behzod nomidagi milliy rassomchilik va dizayn instituti

Uyg‘onish davri kabinet va galereyalari
1. U yg‘onish davri tushunchasi.
2. U yg‘onish davri galereya va kabinetlari ilk galereya va kabinet- 
laming qanday ko‘rinishga ega boiganligi:
a) kunstkamera;
b) myunskamera;
d) vunderkamera;
e) shatskamera tushunchasi.
3. Renessans xususiy kolleksiyalari.
4. “Muzey” atamasining Renessans davrida qayta tiklanishi.
5. Studiola.
Uyg‘onish davri 
deyilgan madaniy va m a’rifiy tafakkur yuksa- 
lish davri hisoblanadi. XIV-XVI asrlarda G ‘arbiy Yevropada bu davr 
boshlanib, 
Renessans 
deb atalgan.
Bu masala bilan shug‘ullanuvchi olimlar U yg‘onish davrini o ‘rta 
asrlar turg‘unligidan yangi davrga o ‘tish bosqichi deb atashgan. 
G ‘arbiy Yevropada uyg‘onish davri o ‘z -o‘zidan yuz berib qolmagan, 
G ‘arbiy Yevropa Uyg‘onish davrining asosiy belgilaridan iborat.
1-insonni ulug‘lash, uning iste’dodi, aqliy mohiyatlarini yuzaga 
chiqarish;
2-antik davrlar (qadimgi Yunon va Rim madanyayini tiklash va 
boyitish.
Ilm-fan sohasida qo‘lga kiritilgan yutuq va buyuk geografik kash- 
fiyotlar odamlaming olam haqidagi taassurotlarini o ‘zgartirib yubor- 
di. Ayni paytda madaniy aloqalami kengayishiga imkon yaratdi. 
Uyg‘onish davrining vatani Italiya bo‘ldi. Italiyaning boy savdo- 
garlari manufaktura egalari, bankirlar bo‘sh vaqtlarini o ‘qish va ilm 
o ‘rganish bilan o ‘tkazganlar. Ular kundalik hayotlarini chiroyli qi- 
lishga, u dunyoning emas, bu dunyoning hayotiy n e’matlaridan bah-

---

ramand bo‘lishga intilganlar, qolaversa, ular ilm-fan va san’at ravna- 
qiga homiylik qilganlar. Badavlat kishilar mahobatli binolar qurishni 
boshlashgan, ularning ichini suratlar, devoriy bezaklar va haykallar 
bilan bezashgan, noyob san’at asarlarini yig‘a boshlashgan.
Renessans davri o ‘z taraqqiyotini XV-XVI asrlar boshidan ke- 
chirgan, y a’ni madaniyat tarixida U yg‘onish deb nom oldi.
Bu iborani Italiyalik rassom va sanatshunos Jorjo Vazari Italiyada 
uzoq o ‘rta asrdan so‘ng yana qaytadan uyg‘onganligi sababli ishlat- 
gan va asosan Jotto ijodiga nisbatan qo‘llanilgan edi. Keyinchalik esa 
keng mazmunni kasb etib, Italiyada, so‘ngra Yevropaning boshqa 
mamlakatlarida vujudga kelgan. 0 ‘rta asrlar davridan farq qiladigan 
san’atni ta’riflash uchun qo‘lanila boshlagan. Renessans davri o ‘z 
taraqqiyotini Italiyada to ‘liq namoyon etib, qator bosqichlarni boshi­
dan kechirdi. Bu, asosan quydagilardan iborat:
1 .Uyg‘onish arafasi davri - Protorenessans (XIII-XIV asr 2-yarmi).
2.11k U yg‘onish davri - Botrachento (bu atama adabiyotlardagi 
italiyancha atama), (XV asr).
a) Duchento - XIV asr;
b) Trachento - XV asr;
d) Kvatrachento XVI asr;
e) Chinkvechento XVI asming ikkinchi yarmi.
3. Yuqori U yg‘onish davri (XV asming 90-yillari, XVI asming 
20-30-yillari)
4. So‘nggi Uyg‘onish davri (XVI asrning ikkinchi yarmi)
U yg‘onish davri taraqqiyoti hamma davlatlarda bir xil bo‘lmagan.
Masalan: Germaniyada So‘nggi U yg‘onish davri, Niderlandiyada 
esa Yuqori U yg‘onish davri taraqqiyotini boshidan kechirmagan. 
Uyg‘onish davri insoniyat taraqqiyotidagi muhim bosqich edi. Bu 
insoniyat shu davrgacha o ‘z boshidan kechirgan hamma o ‘zgarishlar 
ichida eng buyuk progressiv o ‘zgarish edi. XV asrda Florensiyada 
yashab ijod etgan san’atkorlar Mozachcho, Donatello, Bruneleski va

---

ulaming izdoshlari o ‘z ijodlarida Uyg‘onish davri san’ati prinsiplarini 
namoyon etdilar. Ilk U yg‘onish davrida antik san’atga qiziqish yana- 
da ortdi, hayotni chuqur o ‘rganish asosida san’atkorlar fikr doirasi 
yanada kengaydi bu davrda ulkan binolar, g ‘oyat katta gumbazli va 
qator ustunli sobor, saroy va ibodatxonalar qurildi.
Renessans kolleksionerlari o ‘zlarining yig‘malarini tarqatishda 
har xil atamalardan foydalanishgan. Bu atamalar ichida eng keng 
tarqalgani-galereya va kabinet so‘zlaridir.