O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


  Лосев  А.Ф.  История  античной  эстетики.  Софисты.  Сократ.  Платон.  М.,  1969



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

1  Лосев  А.Ф.  История  античной  эстетики.  Софисты.  Сократ.  Платон.  М.,  1969.

45



insonning  insoniyligini  ifodalovchi  eng  m uhim   xususiyatlar  — 

yaxshilik,  xayrixohlik,  adolatpeshalik  va  hokazolar  relyativizm  va 

subyektivizm  mavqeidan  turib  baholanganligini;  ikkinchidan, 

inson  borliqning  har  qanday  shakliga  ta ’sir  o ‘tkarishga  qodir, 

deb  qaralganligini;  uchinchidan,  inson  borlig‘ining  o ‘ziga  xos 

xususiyatlarining  mavjudligining  e’tiro f  etilganligini  hamisha  ino- 

batga  olish  zarur.

M a’lumki,  eramizdan  awalgi  V  asrda  Yunonistonning  ko‘pgina 

shaharlarida  demokratik  tuzum  qaror  topgan  edi.  Insonning  davlat 

yumushlarida  ishtiroki  orta  borishi,  undan  chiroyli  nutq  irod 

qilish  mahoratini  uzluksiz  takomillashtirishni,  odamlarni  ishon- 

tirish  san’atini  mustahkamlashni  taqozo  etar  ed i1.  Ana  shunday 

sharoitda  natur-falsafly  muammolar  o ‘rnini  asta-sekin  inson  va 

uning  m a’naviyati,  xususan,  ishontira  bilish  san’ati  muam m o- 

lari  egallay  boshladi.  Ishontirish  m ahoratini  shakllantirish,  tabi- 

iyki,  ko‘proq  bilimga  ega  bo‘lishni,  insondan  o‘zini  chuqurroq 

bilishni  talab  etardi.  Inson  hayotini  boshqarib  turgan  ongning 

o ‘zini  bilish  kun  tartibiga  qo‘yildi.  Boshqacha  aytganimizda,  inson 

o ‘zini-o‘zi  bilishi  dolzarbligi  bilan  birinchi  o ‘ringa  chiqib  oldi.

Sofistlarning  ko'zga  ko‘ringan  namoyandalaridan  biri  Pro- 

tagor  (eramizdan  awalgi  481—411-y.)  falsafly  tafakkur  tarixida 

birinchilardan  bo ‘lib,  inson  olamdagi  jamiki  mavjudotlaming 

asosiy  m ezonidir,  degan  fikrni  bayon  qildi.  Uning  e’tiro f 

etishicha,  «inson  hamma  narsalarning  o ‘lchovidir:  mavjud  bo‘lib 

turganlar  uchun  mavjuddir,  mavjud  em aslar  uchun  mavjud 

emasdir»2.  Inson  uchun  yoqimli  bo‘lgan  narsalarning  hammasi 

yaxshi,  nimaki  unga  azob-uqubat  olib  kelsa  yomondir.  Yaxshilik 

va  yomonlikni  baholovchi  mezon  alohida  olingan  individdir.  Xuddi 

shuning  uchun  ham  sofistlar  bilish  to ‘g‘risidagi  fikr-muloha- 

zalarining  asosiga  yakka  kishini  (individni)  qo‘yishadi.  Yakka. kishi- 

ning  (individning)  o ‘ziga  xos  fazilatlari,  xislatlarini  o‘rganishni

—  bilishning  subyekti,  deb  e’lon  qilishadi.

Qadimgi  Yunon  falsafasida  inson  borlig‘i  haqidagi  fikr-mu- 

lohazalar  ummonida  Sokrat  (Suqrot)ning  (eramizdan  awalgi 

469—399-y.)  ulushi  beqiyosdir.  Sokrat  inson  m uam m osini 

o ‘rganish  falsafaning  asosiy  masalasi  ekanligini  e ’tiro f  etishi 

bilan  o ‘z  zamondoshlarining  falsafly  qarashlaridan  ancha  ilgari-


Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish