O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

tillariga  tarjima  qilingan.

3  Nizomulmulk.  Siyosatnoma  yoki  siyar  ul-mulk.  Toshkent,  1997,  20-bet.

165

---

Mamlakatda  adolatni  o ‘rnatmoq  uchun  «Siyosatnoma»d;i 

ta’kidlanishicha,  podshohlar  jamiyat,  davlatni  boshqarib  turgan 

amaldorlar  faoliyatini  ham  uzluksiz  nazorat  qilib  turmoqlari 

lozim.  Ushbu  muammo  haqidagi  Nizomulmulk  fikr-mulohazalari 

podsho  Bahrom  G o‘r‘  va  uning  vaziri  Rostravshan  qismatini 

tahlil 

qilish 

yordam ida 

ochib 

berilgan. 

C hunonehi, 

«Siyosatnoma»da  tasvirlanishicha,  Bahrom  G o‘r  davlatni  boshqa- 

rish  ishlarini  o‘zining  vaziri  Rostravshanga  ishonib  topshirib 

qo‘yadi.  0 ‘zi  esa  ov  bilan,  aysh-u  ishrat,  kayf-u  safo  bilan 

mashg‘ul  bo‘ladi.  Podshoh  ishonchini  suiistemol  qilgan  Ros- 

travshan  fuqarolarga  zulm  o‘tkazadi.  Mol-u  dunyo  to‘plashga  hirs 

qo‘yadi,  davlat  xazinasini  quritadi.  Turli  jabr-u  sitamlardan  tin- 

kasi  qurigan  odamlar  o ‘z  yurtlaridan  bosh  olib  keta  boshlay- 

dilar.  Lekin  odamlar  Bahrom  G o‘rga  bu  haqiqatni  aytishga 

qo‘rqadilar,  haqiqatni  yashiradilar2.  Mamlakat,  xalq  ahvolining 

kundan-kunga  og‘irlashib  borayotganini  ko‘rgan  Bahrom  G o‘r 

bunday  holatning  vujudga  kelish  sababini  aniqlashga  kirishadi. 

Tekshirishlar  natijasida,  fuqarolar  ahvoli  og‘irlashib  borishining 

asosiy  sababi  vazir  Rostravshan  amalga  oshirgan  adolatsizlik 

ekanligi  ayon  bo‘ladi.  Bahrom  G o‘r,  hatto  zindondagi  mah- 

buslar  ahvoli  bilan  ham  tanishadi.  Zindondagi  yetti  yuz  mah- 

busdan  faqat  yigirma  nafari  o‘g‘riligi  uchun  qamalgan  bo‘lib, 

qolganlari  Rostravshanning  buyrug‘i  bilan  nohaq  qamalganlik- 

lari  m a’lum  bo‘ladi3.  0 ‘zboshimcha,  noinsof  vazir  nafaqat  fu­

qarolarga  ozor  yetkazib,  ularning  mol-mulkini  tortib  olganligi, 

balki  davlatga  ham  xiyonat  qilganligi,  hatto  o ‘z  vatanini  dush- 

manlarga  sotmoqchi  boiganligi  ham  aniqlanadi.  Qilgan  xiyo- 

natkorona  ishlari  uchun  Rostravshan  osib  o‘ldiriladi.  Bahrom 

G o‘rning  jarchilari  yetti  kun  mamlakatning  butun  shaharlari  va 

qishloqlari  uzra  «Kimda-kim  podshohga  xiyonat  qilsa  va  qarshi 

chiqsa,  xalqqa  sitam  qilib,  omonatga  xiyonat  etsa,  Xudoga  va