O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

A)  Ko'rish  sezgilarining  xossalari.
1.  R angning  toni  (150  ga  yaqin  tuslari).
2.  Ochiqlik (qora bilan oq rangda 200 gacha tus ajratiladi).
3.  R angning  ravshanligi  (600  ga  yaqin).
4.  R angning  quyuqligi  ( to n in in g   yaqqolligi).
5.  R a n g la rn i  aralashib  k etish i  ( tu rli  u z unlikla rda gi 
y o r u g lik   nuri).
B)  Ko 'risk  sezgisi jarayoni.
U c h   rangli  nazariyasi:
1.  1756-  yild a  M . V .L o m o n o s o v   asosiy  q o id a la rin i 
bayon  qilib  bergan.
2.  100  yildan  keyin  nemis  fizigi  G .G e lm g o ls   uni  t o l a  
isbotlab  bergan.
3.  U sh bu   nazariyaga  binoan,  t o lr  p a rd a n ing   kolbacha- 
larida  u c h ta   asosiy  elem ent  m av ju d d ir,  ulardan  birining 
q o lzg‘alishi  qizil  rang  sezgisini,  ik kinchi  birining  q o ‘zg‘a- 
lishi  yashil  rang  sezgisi  va  u c h in c h i  birining  q o ‘zgkalishi 
binafsharang sezgisini hosil qiladi.  Nazariyaga ko‘ra, yorugMik 
t o ‘lqinlari  birdaniga  uchta  e le m e n tn i  bir  xilda  q o ‘zgkatsa, 
oq  rang  sezgisi  vujudga  keladi.  Lekin  y o r u g li k   to ‘lqinlari 
ikki  yoki  u c h   elem entga  ta'sir  q ilsa-y u ,  a m m o   bu  t a ’sir
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bir  tekis  k e c h m a s a ,   u  holda  se zu v c h i  e l e m e n t l a r   h a r 
birining  q a n c h a lik   q o ‘zg‘alganligiga  q arab,  rang  sezgilari 
har  xii  n a m o y o n   b o l a d i .
Hozirgi  z a m o n   psixologiyasida  ranglarni  sezish  yolg‘iz 
t o ‘r  p ardasid agi  ja r a y o n la r   bilangina  e m a s ,  balki  miya 
p o ‘stlog‘ida  yuzag a  keladigan  boshqa ja ra y o n la r bilan  harn 
b o g lliq  ekanligi  a n iqla n g an .  Z a m o n a v iy   m a'lu m o tla rg a  
binoan,  tay oq ch alard a  ko‘rish  purpuri degan  maxsus m odda 
borligi  isbotlangan.  K o ‘zga  yorug‘lik  t a ’sir  etganda  ko‘rish 
purpuri  kimyoviy y o ‘l  bilan parchalanib,  tarkibiy qismlarga 
b o ‘linadi  va  m a z k u r   jarayon  k o ‘rish  nervini  q o ‘zg‘atib, 
yorug‘lik  sezgisi  hosil  qiladi,  q o ro n g ‘ilikda  esa  purpur  o ‘z 
funksional  holatini  qayta  tiklaydi.