O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy

XI  bob.  TARBIYA  QOIDALARI
T arbiya  qoidalari  tavsifi
Tarbiya qoidasi  -  pedagog t a ’lim  va tarbiya jarayonini  yaxshiroq 
tashkil  etish  m aqsadida  foydalanadigan  boshlang‘ich  holat,  rahbarlik 
asosidir.  Tarbiya  qoidalari  o ‘qituvchi,  tarbiyachilarga  y o ‘l-yo‘riq 
k o ‘rsatuvchi  qoidalar  b o ‘lib  hisoblanadi,  yangi  kishini  shakllantirish 
vazifalari  bilan  belgilanadi.  Tarbiya  qoidalari  Sharq  va  Markaziy 
Osiyo  faylasuf-donishmandlarining  fikrlari  va  milliy  pedagogika 
erishgan yutuqlarga asoslanadi. Tarbiya qoidalari  mustaqil xarakterga 
ega b o ‘lib, u tarbiyaning o ‘ziga xos xususiyatlarini va qonuniyatlarini 
aks  ettiradi.  Tarbiyaviy jaray on d a  bu  tamoyillarga  rioya qilish  uning 
samarasini  oshiradi,  yaxshi  natijalarga  olib  keladi.
Tarbiyaning  mazmuni,  tashkil  etilishi,  metodlari  va  ularga 
q o ‘yiladigan  talablar  shu  qoidalarda  o ‘z  ifodasini  topadi.
Tarbiyaning  mohiyati,  mazmuni,  qoidalari  mamlakatimizda 
yangicha  iqtisodiy  munosabat  sharoitlarining  o ‘zgarganligi  sababli 
kengayib  bormoqda.
Tarbiyaviy  jarayonni  yaxshilash,  uni  davr  talabiga  javob 
beradigan holga keltirish uchun deyarli barcha qoidalarni, metodlami, 
g ‘oyalarni  qaytadan  k o ‘rib  chiqishimiz,  bola  shaxsiga  e ’tiborni 
qaratishimiz,  yillar  davomida  to ‘plangan  ijobiy  tajribadan  unumli 
foydalanishimiz  zarur.
Tarbiya  qoidalariga  quyidagilarni  kiritishimiz  mumkin:  Tarbiya­
ning  m a ’lum  m aqsadga  qaratilganligi,  tarbiyaning  insonparvarlik  va 
demokratiya,  hayot  bilan,  m ehnat  bilan  bog'liqligi,  tarbiyada  ilmiy-

---

madaniy  va  umuminsoniy  qadriyatlarning  ustuvorligi,  tarbiyada 
o ‘quvchilarning  yosh  va  shaxsiy  xususiyatlarini  hisobga  olish, 
izchillik,  tizimlilik,  tarbiyaviy  ta ’sirlarning  birligi  va  uzluksizligi 
qoidalari  va  boshqalar.