B O S H Q A R I S H O M I L L A R I
Ishlab chiqarishni boshqarish omillari deganda - boshqaruv
mehnatining maxsus turlarini, boshqariluvchi obyektlarga t a ’sir
k o ‘rsatishning biror bir y o ‘nalishini tushunmoq kerak. Boshqaruv
omillariga: rejalashtirish, tashkil qilish, sozlash (koordinatsiya
qilish), nazorat qilish, hisob-kitob qilish kiradi.
Rejalashtirish - boshqariluvchi obyektlarni rivojlantirish va
modellashtirishni, bashorat qilishni ham o ‘z ichiga oladi.
Tashkil qilish - ishlab chiqarish obyektining tuzilishini va
boshqaruv tizimini tanlab olish hamda shakllantirishdir. Tizimning
tuzilishi elementlar o ‘rtasidagi munosabatlarini va ularning o ‘zaro
harakatini belgilashdir.
Nazorat qilish - ishlab chiqarishning amaldagi jarayonini va
taraqqiyotini rejaga qanchalik muvofiqligini kuzatib va tekshirib
turishdan iboratdir.
Nihoyat, hisob-kitob qilish esa rejani yoki uni amalga oshirishdagi
muayyan bosqichlaming qanday bajarilayotganligiga yakun yasash-
dir. Hisobga olish, axborotlami yakunlashga, uni tizimga solishga
imkon beradi. Shuningdek, u mazkur tizimning keyingi davrga
moMjallangan ish dasturini ishlab chiqish uchun axborot bazasidan
t o ‘liq foydalanishga imkon beradi.
Shuni t a ’kidlab o ‘tish lozimki, y u qo rida sanab o ‘tilgan
bo shqarish om illarini xalq x o ‘ja lig im iz n in g xohlagan sohasiga,
ju m la d a n , m a k ta b -m a o rif so h asiga ham t o ‘liq m a ’noda tatbiq
qilish m um kin.
255
Demak, biz fikr yuritayotgan funksiyalar ijtimoiy boshqaruvning
mazmunini tashkil qiladi. M odomiki, shunday ekan, m aktab-m aorif
sohasidagi har bir rahbar xodim o ‘zining boshqaruv ish tuzimini
m azkur boshqaruv omillari asosida tashkil qilsa, bu borada s o ‘zsiz
yaxshi natijalarga erishishi mumkin. Buning uchun esa, mazkur
boshqaruv omillari va ularning mohiyatiga t o ‘liq tushunib olmoq
lozim.
M a k ta b d a b o shq a ru v m ehnati bilan s h u g ‘ullanuvchi kishilar
(m ak tab direktori, d ire k to rn in g o ‘quv tarb iya va x o ‘j a lik ishlari
b o ‘yicha
o ‘rinbosarlari,
m a ’nav iy at
b o ‘y icha
o ‘rinbosari,
m etod birla sh m a rahbarlari, k asaba uyushm a si tash kilo tinin g
raisi) b o sh qa ru v ap p aratlarini tashkil etadi. B oshq a rish nin g
b arch a b o ‘g ‘in va b o sq ich larid ag i x o d im la r ham shu a pp aratg a
m ansub d irlar. B o sh q a ru v ap p aratin ing bir qism ini kishilarni
b oshq aru vch i sh a x sla r (m aktabdagi rahbarlar) tashkil etsa, ikkinchi
q ism ini ijrochilar ( o ‘qituvchi, tarbiyachi, yosh la r tashkilotchisi,
s in f rahbarlari, m etod b irla sh m a la rn in g a ’zolari, texn ik xo d im lar)
tashkil etadi.
Boshqarish sohasidagi ijrochi xodimlarni ikkita asosiy guruh-
lariga:
a) m utaxassislariga(o‘qituvchi va tarbiyachilarga);
b) texnik xodimlarga(laborant, farrosh, montyor, maktab qorovuli
kabilarga) b o ‘lish mumkin.
M aktabga
o ‘qituvchi,
tarbiyachi
va
texnik
xodimlarni
to ‘g ‘ri tanlash va ularni to ‘g ‘ri joy-joyiga q o ‘yish, maktab ichki
boshqaruvidagi muhim masalalardan biridir. Maktab xodimlarini
tanlashda quyidagi qoidaga rioya qilish, muhim ahamiyat kasb
etadi. Maktab xodimlarini siyosiy bilimi, halolligi, ishbilarmonligi,
m a ’muriy qobiliyatiga qarab tanlash.
256
Do'stlaringiz bilan baham: |