yaxshi o ‘smaydi. Loviya tu p ro q n i boyituvchi o ‘sim likdir. U ndan
b o ‘shagan yerlarda o ‘rtacha 40-50 kg sof holdagi azot qoladi. Kelgusi
yil o ‘simlik uchun ham azot va organik chiqindilar qoldirib ketadi. Bir
tup o ‘sim likning ildizida 50-60 donagacha tu g an ak hosil b o ‘ladi.
Sho‘rlangan dalalarda tuganak bakteriyalarning faoliyati ju d a sust
bo‘ladi. Tuproqda nam ko‘p b oiib , havo faoliyati past bo isa, ko‘pgina
nihollar nobud b o iib ketadi. Pishish
vaqtida tuproqda namlik kam
b o iis h i dukkaklarning pishish jarayonini tezlashtiradi. Loviyaning
ertapishar navlari 75-93 kun va undan ko'proq vaqtda pishib yetiladi.
Havo harorati qancha yuqori b o isa, o‘suv davri nisbatan qisqarib boradi.
Yetishtirish usuli. Barcha dukkaklilar kabi loviya uchun donli va
qator orasi ishlanadigan ekinlar eng yaxshi o'tm ishdosh hisoblanadi.
Birinchidan, bu o ‘simlik azot to ‘plab qoldiradi, ikkinchidan,
undan
bo‘shagan dalalar begona o ‘tlardan toza b oiad i. Barcha o'simliklar kabi
kuzgi shudgor qancha sifatli o ‘tkazilgan b o isa, olinadigan hosildorlik
shuncha yuqori boiadi. Kuzgi shudgor paytida dalaga gektariga 10-15
tonna go‘ng, 40 kg sof fosforli o ‘g‘it solinadi. Erta bahorda ekilganda
namni saqlash uchun borona va mola qilinadi. Begona o ‘tlar miqdori
oshib ketgan b o isa, kultivatsiya qilish mumkin. Kuzda yer PYA-6-35
pluglar bilan 28-30 sm chuqurlikda haydaladi. Bahorda BDT-7
rusumli
borona, PRXN kultivator bilan kultivatsiya qilinadi.
Boshqa dukkaklilarga qaraganda bu o ‘simlik mineral va organik
o ‘g‘itlarga talabchan. Beriladigan o ‘gitlarning ta ’sir kuchi tuproqda nam
yetarli boigandagina sezilarli b oiad i.
Loviya o‘suv davrining boshlarida azotli o‘g‘itlarga talabchan boiadi,
lekin azotli o ‘g ‘itlarni k o ‘p berish uning rivojlanish davrini cho‘zib
y u bo rad i. Ildizlari tu p ro q d a erim ay qolgan fosforli birik m alarn i
o ‘zlashtirib olish qobiliyatiga ega. Shuning uchun fosforli o ‘g‘itlami ko‘p
solishga hojat yo‘q. Azotli o ‘g‘itni gektariga 30-60 kg, fosforni 60-70 kg,
kaliyni 30-40 kg miqdorda berish kerak.
D on olish m aqsadida ekilganda 1-sinf u r u g ia r i ekilishi lozim.
U rug‘ning tozaligi 99,5 %, unuvchanligi 95 % dan kam boimasligi kerak.
U rug‘ning unuvchanligi yuqori sifatli b o is a , hosil ham m o‘1 olinadi.
Zararlangan, chirigan,
bujmaygan, to i iq pishib yetilmagan u ru g ia r
ekilmaydi. Urug‘ni ekishdan oldin 80 % TMTD preparati bilan ishlanadi.
U rugiarni nitragin bilan ishlashni ekishdan 1,5-2 oy oldin bajarish kerak.
Aks holda TM TD preparati nitragin bakteriyalarini kuydirib yuboradi.
U rug‘larni nitraginlab ekish hosildorlikni oshirishga, k o ‘p miqdorda
azotli o ‘g‘itlarni tejab qolishga va har gektar yerni 40-60 kg sof azot
bilan boyitish imkonini beradi. U ru g iam i nitraginlash
ishlarini quyosh
nuri tik tushmagan soya joylarda bajarish lozim. Tuganak bakteriyachalar
quyosh nurida halok bo iad i.
Loviya urug‘-palla barglarini tuproq ustiga k o ‘tarib chiqadi, keyin
birinchi ikkitalik chin barglari hosil boiadi. Birinchi uchtalik chin barglari
hosil b o ig a c h , 7 sm c h u q u rlik d a k u ltiv atsiy a o 'tk a z ila d i, unib
chiqqanining 20-25 kunlari birinchi suv beriladi. Sug‘orish m e’yori
gektariga 400-500 m 3. Mavsum davomida tuproq iqlim sharoitiga va
turlariga qarab 3-5 m arta suv beriladi. M aysalari odatda 2-3 m arta
k u ltiv atsiy a q ilin ad i. B egona o ‘tla rg a q arsh i entam ,
m sim ozin
gerbitsidlarini q o ila s h mumkin. Loviyaning hamma turlari qatorlab
ekiladi. Q ator oralari 60 sm kenglikda b o ig a n d a tup soni yetarlicha,
hosildorlik yuqori boiadi. Masalan, mayda u ru g ii b o isa, gektariga 70-
80 kg, yirik u ru g ii boisa, 100-150 kg dan urug‘ sarflanadi. Mayda urugii
turlari esa chigit yoki makkajo‘xori seyalkalarida ekiladi. Takroriy yoki
ang‘izga ekilsa, ekish m e’yori bahorda
ekilganga qaraganda kam roq
b o ia d i. Past b o ‘yli, shoxlanmaydigan loviya turlarini k o ‘proq ekish
mumkin.
Loviya urugiarining 75 % i pishgandan keyin yigishtirishga kirishiladi.
Pishish boshlangandan keyin barglari tabiiy ravishda to ‘kila boshlaydi.
Hosil bir yoki ikki davrda ORA-4 kombayni bilan yigishtiriladi. Agarda
maxsus kombayn boim asa, SK-5, NIVA kombaynlari barabanlarining
aylanishi kamaytirilib, don kiruvchi va chiqaruvchi
zazorlar kengaytirilib
foydalaniladi. Aks holda loviya donlari maydalanib ketadi.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
