O. X. Xamidov universitet rektori, rais

Использованная литература: 
1.Ш.М.Мирзиѐев «Сегодня как никогда важно внимание к просвещению» из речи Президента 
Узбекистана назвал приоритеты страны в качестве председателя в Совете министров иностранных 
дел Организации исламского сотрудничества. 19 октября 2016, 00:33  Политика  
 
 

---

270 
БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ТАЪЛИМИЙ 
МУАММОЛАР(ЎҚУВ-БИЛУВ)НИ ТАЙЁРЛАШДА ШАХС РЕАЛ ЎҚУВ 
ИМКОНИЯТИНИНГ АҲАМИЯТИ
Умуров З.Л.,
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) 
 
"Ўқувчиларнинг реал ўқув имкониятлари" тушунчаси ўтган XX асрнинг 70-йилларида 
проф. Ю.К.Бабанский томонидан истеъмолга киритилган эди. Унинг ѐзишича, ўқувчиларнинг реал 
ўқув имкониятлари яхлит ҳодиса бўлиб, у таркибан: 1) "шахснинг ўқиш фаолиятига 
қобилиятлилиги, унда тафаккур ва хотира жараѐнларининг ривожланганлиги; 2) ўқиш ва 
ўрганишга оид махсус билим, кўникма, малакалар; 3) ўқув меҳнати кўникмалари; 4) жисмоний 
тараққиѐт даражаси, шахснинг ишчанлиги; 5) шахснинг ўқиш-ўрганишга муносабати; 6) ўқиш - 
ўрганишга ижобий таъсир этадиган тарбияланганлик сифатлари" [1, 124-125]дан иборат. 
Ўқувчиларнинг реал ўқиш имкониятлари тарбияланадиган, ўқув йиллари оша 
ривожланадиган шахсий сифатлардир. "Ўқувчиларнинг реал ўқув имкониятлари ўзгармайдиган, 
қатъий қотиб қолган ҳодиса эмас. Аксинча, улар ташқи таъсир йўли билан, айниқса, 
ўқитувчиларнинг мақсадга мувофиқ фаолияти таъсири йўли билан ўзгаради. Шу туфайли мактаб 
ўқувчиларининг реал ўқиш имкониятларини ўрганиш ва уларни ривожлантириш ўқитувчининг 
асосий вазифаларидан биридир" [1]. 
Ўқувчиларнинг реал ўқув имкониятларини ўрганиш ва таҳлил қилишнинг икки нуқтаи 
назарини ажратамиз: шахснинг реал ўқув имкониятларининг ички омиллари (1-жадвал). Бу 
омиллар қаторига ҳар бири ўзига хос қурилишга эга биологик, психологик тараққиѐт хусусиятлари 
киради; шахснинг реал ўқув имкониятларининг ташқи омиллари (2-жадвал). Ташқи омиллар 
сирасига ҳар бири ўзига хос таркибий қисмларга эга таълимий ва тарбиявий таъсир тизими киради 
[1].