O. T. Alayiya, sh. Q, Q o d ir o V a. N. Q q d ir o V, sh. H. H a m r o q u lo V e. H. H a lilo y


Shartli tormozlanishni fiziologik mexanizmi



Download 12,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet224/242
Sana27.03.2023
Hajmi12,47 Mb.
#922030
1   ...   220   221   222   223   224   225   226   227   ...   242
Bog'liq
9df1158b73cf75933e31ab985e68c3b5 NORMAL FIZIOLOGIYA

Shartli tormozlanishni fiziologik mexanizmi
Shartli tormozlanish nerv hujayralarining faol faoliyati tufayli yuzaga 
keladi. N eyronlar ayniqsa o 'x sh ash q o ‘z g ‘aluvchilam i farqlaganda 
m urakkab faoliyatni amalga oshiradi. Shartli tormozlanish charchash 
jarayoni bilan b o g iiq emas. A gar neyronlar faoliyatini turli narkotik 
m oddalar bilan susaytirilsa, shartli torm ozlanish turlari ham kuchayishi 
kuzatilishi kerak edi. A slida esa teskarisi yuzaga keladi, p o ‘stloq 
hujayralari susaysa torm ozlanish y o ‘qoladi. Tormozlanish jarayoni faol 
jarayonligini shundan k o iis h mumkinki, miya hujayrlari boshqa faoliyat 
bilan band qilinsa, torm ozlanish y o ‘qqa chiqadi. A gar torm ozlanish 
charchash b o ig a n d a , har bir yangi harakat charchashni kuehaytirgan 
b o i a r edi. Shunday qilib shartli torm ozlanish faol jarayon hisoblanib 
organizm ni o ‘zgarib tu ru v ch i tash q i m uhit sharo itlarig a uzluksiz 
moslashuvini ta ’minlaydi. Shartli tormozlanish nerv tizimining qaysi 
b o iim id a yuzaga keladi? Yot ta ’sirlagichni takror va takror qo ilan ish i 
natijasida ishda m o ijallo v ch i shartli refleks so‘nadi.
Bu tormozlanish hosil qilinganligi uchun ichki hisoblanadi. Bosh miya 
yarim sharlari p o ‘stlo g ‘i olib tashlangan itda shu tajrib a qilinsa, 
m o ijallo v ch i shartli refleks so‘nmaydi. Bu tajribadan k o iin ib turibdiki, 
shartli torm ozlanish jarayoni miyaning yuqori bo iim lari orqali amalga 
oshadi. Bosh miya yarim sharlar p o ‘stlog‘i murakkab tuzilishga ega. 
Shartli refleks p o ‘stloqda shartli q o ‘zg‘aluvchi markazi bilan shartsiz 
q o ‘zg ‘aluvchi m arkazi orasida vaqtinchalik b o g ia n ish hosil b o iis h i 
hisobiga yuzaga keladi. Shartli refleks yoyining qaysi qism ida shartli 
to rm o z la n is h h o sil b o i a d i ? 0 ‘tk a z ilg a n ta jr ib a la rd a n o lin g a n
tna’lumotlarga k o i a shartli tormozlanish jarayoni refleks yoyining qaerida 
joylashishi haqida turli xil fikrlar yuzaga keldi.
R asm da k o is a tilg a n d e k shartli torm o zlan ish ja ra y o n i shartli 
qo‘zg‘atuvchiningpo‘stloqdagi markazida (a); shartsiz qo‘zg‘atuvchining 
p o ‘stloqdagi markazida (b); vaqtinchalik b o g ian ish tuzilm alarida (v); 
ham shartli ham shartsiz qo‘zg‘atuvchilaming markazlarida (g); va nihoyat 
shartli refleks mustahkam lanm aganda biologik manfiy reaksiya yuzaga 
kelib p o ‘stloqdagi shartsiz qo‘zg‘aluvchi markazini tormozlaydi (d).
Shartli tormozlanish m iyaning umumiy elektr holatida ham namoyon 
b o ia d i. Shartli torm ozlanish beta ritmni mutlaqo y o ‘qotib alfa ritmni
443


keskin susaytirib, uning amplitudasini sezilarli orttiradi, y a’ni shartli 
tormozlanish vaqtida past chastotali yuqori amplitudali ritmlar ko‘payadi.

Download 12,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   220   221   222   223   224   225   226   227   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish