O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Fibrinogen
- qon ivishida qatnashuvchi plazm aning I omili. Trom bin 
ta ’sirida u erim aydigan fibringa aylanadi va qon laxtasini hosil qilishda 
ishtirok etadi. F ibrinogen jig a rd a sintezlanadi.
O qsil va lipoproteinlar qonga tushgan dorivor m oddalam i biriktirib 
o lish x o ssa sig a ega. B irik tirib o lin g a n d o riv o r m o d d a la r fao llig in i 
y o 'q o tad i va shu m oddaning qondagi deposini hosil qiladi. Qon tarkibida 
d orivor m oddalar k o nsentratsiyasi ozayganda. u oqsildan ajraladi va
234

---

faol holatga o'tadi. O rganizm ga bir vaqtning o'zid a bir necha farmakologik 
m o d d a la r y u b o ra y o tg a n d a y u q o rid ag i h o la tn i h iso b g a olish zarur. 
O rg a n iz m g a y u b o rilg a n key in g i p re p a ra t o ld in y u b o rilg a n d o riv o r 
m oddani birikkan holatdan siqib chiqarishi va uning qondagi faol holatini 
kuchaytirib yuborishi m um kin.
Plazmaning organik tarkibiga oqsil bo'lm agan azot saqlovchi moddalar 
(am in o k islo talar, p o lip ep tid lar, m o ch ev in a, siydik kislotasi, kreatin, 
am m iak) ham kiradilar. O qsil bo 'lm ag an azot saqlovchi m oddalar qoldiq 
azot deb ataladi va uning um um iy m iqdori 11-15 mmol/1 (30-40m g% ) ni 
tashkil qiladi. B uyrak faoliyati buzilganda bu m oddalar m iqdori qonda 
ortib ketadi.
P laz m an in g ta rk ib id a, sh u n in g d e k , azo t sa q lam ay d ig a n organik 
m oddalar ham m avjud: glyukoza 4 ,4-6,6 mmol/1 (80-120 m g% ), neytral 
y o g 'la r, lipidlar, g id ro litik ferm en tlar, p ro fe rm en tla r, qon ivishi va 
fibrinolizda ishtirok etuvchi ferm entlar.
Plazm aning anorganik tarkibi 0,9-1 % ni tashkil qiladi. Bu m oddalarga 
N a ‘,C a 2+, K ',M g 2+ kationlari v a C f , H P 0 2‘4, H C 0 3anionlari kiradi. Bu 
ionlar organizm barcha hujayralari, xususan, k o 'z g 'a lu v c h a n hujayralar 
faoliyatini ta ’minlaydi, osm otik bosimni yaratadi va rN ni boshqarib turadi.
P la z m a d a d o im o b a rc h a v ita m in la r , m ik r o e le m e n tla r, m o d d a 
alm ashinuvining oraliq moddalari (sut va pirovinograd kislotalari) mavjud.