O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Q izil ya d r o la r
katta yarim 
sharlar p o 's tlo g 'id a n , p o 's tlo q ostidagi y adrola rda n va m iy a cha dan

---

i m p u l s l a r o lib tu r a d i . U l a r e k s t r a k o r t i k o s p i n a l y o ' l n i n g o r a li q
o ‘choqlaridan biri bo'lib, orqa miy anin g neyronlariga rubrospinal trakt 
orqali tuzatuvchi impulslar yuborib turadi. Qizil yadrolar miya o'zanining 
r e tik u ly a r f o rm a ts i y a s ig a k o ' p to m o n l a m a b o g ' l a n g a n b o 'l i b , shu 
formatsiya bilan birgalikda m uskullar tonusini idora etadi. Uzunchoq 
m iy a n in g y u q c r i qism id ag i retik u ly ar fo rm a tsiy a bilan qizil yadro 
o'rtasidagi bog'lanishning buzilishi, aftidan deserebratsion regidlikning 
k e l i b c h i q i s h i g a a s o s i y s a b a b d i r . U z u n c h o q m i y a r o m b s i m o n
chuqurchaning pastki chegarasi qirqib qo'yilgach deserebrasion regidlik 
y o ' q o l a d i , bu e s a d e s e r e b r a ts io n r e g id l ik d a m iy a o 'z a n i n i n g shu 
qismidagi retikulyar formatsiya ahamiyat kasb etishini ko'rsatadi.
33-rasm. Deserebratsion rigidlik (taranglik). Miya o'zanini qizil 
yadroning quyi qismidan kesib qo'yilgandagi holati.
Deserebratsiyadan keyin m uskullar tonusi refleks y o 'li bilan ortadi 
B u n i s h u n d a n b i l i s h m u m k i n k i , k e y i n g i o y o q l a r d a n b i r i n i
i n n e r v a t s i y a l o v c h i o r q a i l d i z l a r q i r q i b q o ' y i l g a c h , s h u o y o q
muskullarini rigidligi y o'qoladi.
K ey in g i oyoq m u s k u lla r id a rigidlik k elib ch iq ish id a shu muskul 
p r o p rio r e s e p to rla rid a n k e lu v c h i im p u lsla r katta a h a m iy a tg a egadir. 
B o 'y i n m u s k u lla r in in g p ro p rio r e se p to rla rid a n va v e s tib u lo re s e p to r- 
lardan m a rk a z iy n e r v s is te m a sig a im p u lsla r kelishi natija sida oldingi 
o y o q la r rigidligi k elib chiqadi. Shu rese ptorlardan k eluvchi im pulsla r 
tonik reflekslarda ayniqsa m uhim ahamiy at kasb etishi quyida ko'rsatib 
beriladi.
113

---

O d a m n i n g o ' r t a m i y a s i s h i k a s t l a n m a s d a n m i y a o ' z a n i n i n g
y u q o r iro q d a g i qism lari v a p o 's t l o q ostidagi y a d r o la r z a r arlan g a n d a 
k o 'p i n c h a rig id lik p a y d o b o 'la d i . O d a m q o ' l i n i n g rig id ligi m u sh u k
y o k i itdagi kabi y o z u v c h i m u s k u l la r em as, balki b u k u v c h i m u sk u lla r 
to n u s i n in g osh g a n lig id a n n a m o y o n b o 'la d i.