O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

S in u soid tip id a g i k a p illya rla r
b  sh li in in g k attalig i, endotelial 
qavatning uzunligi, qism an bazal qavatini y o 'q b o 'lish i bilan farqlanadi. 
Bu kapillyarlar suyak k o'm igi, jigar, taloqda ko'p. Ularning devorlari orqali 
m ikrom olekulalar va shaklli elem entlar oson o'tadi.
K a p illy a r la r n in g a s o s iy v a z if a s i: tr a n s k a p ill y a r a lm a s h in u v
jarayonlarini am alga oshirish, hujayralam i plastik va energetik m ahsulotlar
294

---

bilan ta ’m inlash va m etabolizm mahsulotlarini chiqarib tashlashdan iborat. 
Bu ja ra y o n la m i am alg a oshirish uchun b a ’zi sharoitlar: kapillyarlarda 
qon oqish tezligi, gidrostatik va onkotik bosim k attaligi, kapillyarlar 
devorining o ‘tkazuvchanligi, to 'q im a n i hajm b irligida perfuziyalanishi, 
kapillyarlar miqdori.
B ir sutka d avom ida kapilly arlar to 'ri orqali 8000-9000 1 qon o 'tad i. 
U ndan kapillyarlar d ev o ria i. orqah 201 suyuqlik filtrlanadi, 181 esa qayta 
qonga so 'rilad i. Lim fa tom irlari orqali 2 1 suyuqlik oqib o 'tad i.
Venalarda qon aylanishi.
V enoz sistem a p o stk a p illy ar v enulalardan 
b oshlanadi. S ig 'im tip id ag i to m irlar b o 'lib , yuqori c h o 'z ilu v c h a n lik va 
past elastiklikka ega, m ayda venalar, darvoza venasi va kovak venalardan 
ta s h q a r i, k o 'p c h il ik v e n a la rn i ic h k i y u z a s id a k la p a n la ri b o 'la d i. 
K la p a n la r q o n n i y u r a k k a q a r a b h a r a k a t i n i t a ’ m in l a b , o r q a g a
h arak atlan ish ig a y o 'l q o 'y m ay d i. V enalarga o rganizm dagi q o nning 70 ­
80% sig 'a d i.
O dam venalaridagi bosim ni uning ichiga igna kiritib (bilak venasiga) 
ig n an i m o n o m e tr b ila n u lab a n iq la s h m u m k in . K o 'k ra k q a fa sid a n
tashqarida jo y la sh g a n venalarda bosim 5-9 m m sim . ustuniga teng. Vena 
pulsi deb, bir yurak sikli vaqtida venalarda bosim ni va hajm ni o 'zgarishiga 
aytiladi. K ichik va o 'rta c h a diam etrdagi tom irlarda ven a tom irlarining 
pulsi b o 'lm a y d i. Vena pulsini faqat y urak y aqinidagi v.jugularis da qayd 
qilish usuli